مسئولی که یک جو غیرت و شرف داشته باشه

با دیدن این فیلم باید به خودش بیاد

دانلود فیلم

بعضیا هم مثل اویس قرنی هستن
اویس برای دیدن پیامبر(ص) یک ماه از یمن کوبید اومد مدینه، گفتن پیامبر نیست تا عصر برمی‌گرده، چون مادرش گفته بود یک نصفه روز بیشتر نباید بمونی تو مدینه، بخاطر حرف مادرش قبل از دیدن پیامبر مدینه رو ترک کرد. وقتی پیامبر اومد فرمود :
《 انّی اَشُّمّ رائحه الرحمن من جانب الیمن 》
من بوی عطر اویس را از یمن استشمام می‌کنم. اطرافیان پیامبر گفتن اینجا بود، عجله داشت رفت
اویس تلاششو کرد، در ظاهر شاید پیامبرو ندید، ولی دید، اونم چه دیدنی ...
خیلیا هم الان تو خونه نشستن، روحشون برای زیارت اربعین پرواز می‌کنه ولی بالاخره شرایط جور نیست ، و اصلا وظیفشون چیز دیگریست و نباید برن . مثلا برخی از خانوما بدون شوهراشون و اجازه اونا نمیتونن برن
یا کسایی که شاغلن و نمیتونن
و خیلی از افراد دیگه ..

خلاصه

گر در یمنی چو با منی پیش منی
گر پیش منی چو بی منی در یمنی

اینم یک پیام برای بظاهر جامونده‌ها

( البته بیشتر برای دل شکسته خودم )

💠پیامبر (ص) فرمودند:
《 افضل الاعمال انتظار الفرج》
بهترین #اعمال انتظار فرج است

پس انتظار فرج یک عمل است نه یک حالت. یعنی باید یه کاری انجام بدیم نه فقط منتظر بنشینیم.

فرض کنید یه مهمون می‌خواهد بیاد خونه‌تون، چیکار می‌کنید؟ خب قطعا خونه رو تمیز می‌کنید، غذا آماده می‌کنید، میوه می‌خرید و همه شرایط رو برای آمدن مهمون فراهم می‌کنید
قطعا منتظر نمی‌مونید که مهمونتون بیاد و کارهارو بکنه.

اگر منتظر نشستیم که امام زمان (عج) بیاد و همه کارهارو انجام بده و اصلا ماها هیچ کاری قبلش انجام ندیم هزار سال دیگه هم منتظر بمونیم و ضجه بزنیم بازم نمیاد.

از مردم کوفه که منتظرتر نیستیم؟ مردم کوفه قلبشون داشت برای دیدن امامشون می‌ترکید، ۱۲ هزار تا فقط نامه نوشتن براش که بیاااا. ولی نه خودشونو آماده کرده بودن، نه زمینه سازی کرده بودن برای اومدن امام، نه تلاشی کردن برای تشکیل نظام و حکومت اسلامی. آخرش هم امامشون رو هم ندیدن. مردم کوفه اگر اون زمانی که ابن‌زیاد قدرت‌مند نشده بود. می‌رفتن  اونو از تخت پایین می‌کشیدنش و حکومت تشکیل می‌دادن امام‌حسین با قدرت وارد کوفه می‌شد و رهبری مردم رو به دست می‌گرفت.

کاری که امام خمینی (ره) کرد دقیقا همین زمینه سازی برای ظهور بود. الانم نظام و حکومت اسلامیِ ایران اول راهشه، نقص‌هایی هم داره، هیچ چیز بدون نقص نمی‌شه. باید تلاش کرد این نقص‌ها برطرف بشه. همین الان هم اگه امام زمان ظهور کنه اولین جایی که می‌تونه حکومت کنه ایرانه. نه عربستان یا جاهای دیگه. بخاطر همین شبانه روز دارن تلاش می‌کنن این حکومت رو بکوبن و تخریب کنن. چه با بدگویی و شک و شبهه چه با فشارها و تحریم‌های اقتصادی و مسائل دیگر.

البته این چیز جدیدی نیست. بعد از تشکیل حکومت پیامبر (ص) هم همین توطئه‌ها و فشارهای اقتصادی بود. صدها برابر هم بیشتر بود. ولی مومنین #استقامت کردند و آیه نازل شد:

💠《إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ》

آنان که گفتند: همانا پروردگار ما خدای یکتاست و سپس مقاومت کردند، فرشتگان رحمت بر آنها نازل شوند (و مژده دهند) که دیگر هیچ ترسی (از وقایع آینده) و حزن و اندوهی نداشته باشید و شما را به همان بهشتی که وعده دادند بشارت باد.

دانلود دعاي فرج

با صداي علي ستوده

دانلود با لينك مستقيم

راستش را به ما نگفتند یا لااقل همه راست را به ما نگفتند.

گفتند: شما که بیایید خون به پا می کنید،جوی خون به راه می اندازید و از کشته پشته می سازی و ما را از ظهور شما ترساندند.

ما از همان کودکی، شما را دوست داشتیم. با همه فطرتمان به شما عشق می ورزیدیم و با همه وجودمان بی تاب آمدن شما بودیم.
عشق شما با سرشت ما عجین شده بود و آمدنتان ، طبیعی ترین و شیرین ترین نیازمان بود.
اما … اما کسی به ما نگفت که چه گلستانی می شود جهان ، وقتی که شما بیایید.
همه، پیش ازآنکه نگاه مهرگستر و دستهای عاطفه شما را توصیف کنند، شمشیر شما را نشانمان دادند.
آری ، برای اینکه گلها و نهالها رشد کنند، باید علفهای هرز اندک را وجین کرد و این جز با داسی برنده و سهمگین ، ممکن نیست.
آری ، برای اینکه مظلومان تاریخ ، نفسی به راحتی بکشند، باید پشت و پوزه ظالمان و ستمگران اندکی که در زمان ظهور حاضر به همراهی شما نیستند و توبه نمی کنند را به خاک مالید .

تصوير از www.681.ir

اقدام سايبري بر عليه گوگل

قابل توجه وبلاگ نويسان ارزشي

با توجه به اينكه گوگل براي خراب كردن وجه عذاداري مسلمانان

از تصاوير منزجر كننده خاصي مثل

قمه زني و زنجير و ... استفاد مي كند ، بر آن شديم

از ارزشي نويسهاي گرانقدر

دعوت كنيم براي تغير اين وضعيت و اعمال تصاوير واقعي به گوگل

اقدام نمائيم .

دوستاني كه تمايل به همكاري در اين زمينه را دارند

در قسمت نظرات اعلام آمادگي فرمايند .

بعد از رسيدن به حد نصاب حداقل 100 وبلاگ ارزشي ،

برنامه ريزي براي اين كار صورت گرفته و هدف و برنامه تك به تك

به دوستان اعلام مي گردد .

براي ديدن اين مطلب كلمه  ashura  را در گوگل سرچ نمائيد .

پايگاه اينترنتي كميل

يكماه تکیه راه می‌اندازد و خودش در روز تاسوعا سر مردم گل می‌مالد

و ۱۱ ماه هم سرشان شیره!

حسین (ع) هنوز مظلوم است

چون وقتی محرم می‌آید...

متن كامل در ادامه مطلب

خبری که سایت عربی باشگاه خبرنگاران مخابره کرده است بسیار جانسوز و جگر خراش است:

«تصویر پیوست متعلق به دختربچه‌ای شیعه در سوریه بوده

که توسط گروه‌های تروریستی تکفیری‌ به زنجیر کشیده شده است؛

سر  پدر و مادر این دختر بچه در جلوی چشمان وی بریده می‌شود...»

با صدای بلند صدایت می­ زنم؛ کودک مظلوم تاریخ!،

به چه جرمی و به کدامین گناه به زنجیر کشیده شده ای؟

کشته و بریده شدن سرهای پدر و مادرت را چگونه تاب آورده­ ای؟

گریه کن؛ دیگر نه آغوش گرم مادر را خواهی چشید

و نه دست پر مهر پدر را خواهی دید.

گریه کن ای یتیم بی­نوا؛ گریه­ هایت عرش خدا را لرزانده است.

تصویر غمبار تو، پرچم عزای محرم امسالمان خواهد شد.

محرم نیامده، داغ رقیه ابا عبدالله را در دلهایمان تازه کردی...!

ناله سر کن ای یتیم غریب؛ اگر آه جگر سوز رقیه حسین(علیه السلام)

کاخ ظلم یزید را ویران کرد، مطمئن باش به واسطه آه جانسوزی که

به عرش خدا رسانده ­ای کاخ ظلم و بیداد آل سعود را بر باد فنا خواهی داد

و آنانی که قاتلان پدر و مادرت را اجیر کرده و به سرزمینت فرستادند،

به خاک سیاه خواهی نشاند.

فیلم مستند 'آن پیامبر'(THE PROPHET) كه در پاسخ به فیلم آمریكایی و موهن به ساحت پیامبر اعظم(ص)

 

این اثر مستند بر اساس هماهنگی های صورت گرفته با اتحادیه رادیو و تلویزیون های اسلامی در بیش از 50 شبكه ماهواره ای از جمله 'المنار'، 'المیادین'، 'ثامن تی وی' و 'سحر' به نمایش در می آید.

مستند ایرانی 'آن پیامبر' با مشاركت انجمن گفتگوی اسلام و مسیحیت و اتحادیه رادیو و تلویزیون های اسلامی و در پاسخ به ساخت فیلم آمریكایی و موهن به ساحت پیامبر اسلام(ص) تولید شده است.

در این اثر مستند ضمن گفت وگو با بزرگان برخی ادیان از جمله زرتشتی، مسیحیت و یهود، به جستجوی نشانه های پیامبر گرامی اسلام در كتب مقدس ادیان پرداخته می شود.

براساس اعلام انجمن گفتگوی اسلام و مسیحیت، این مستند ایرانی می تواند نمونه ای از همدلی باشد كه بزرگان ادیان در برابر افراط گرایان ایجاد كردند.

تصویربرداری مستند ایرانی 'آن پیامبر' كه به زبان های فارسی، عربی و انگلیسی ساخته شده، در كشورهایی همچون استرالیا، ایران، هند، ارمنستان، واتیكان، ایتالیا و عربستان صورت گرفته است.

چند كشور اسلامی پیشتر اعلام كردند كه در پاسخ به فیلم موهن آمریكایی، فیلمی را تهیه می كنند اما تاكنون اقدامی در این مورد صورت نگرفته است.

دوستان عزيز ولائي اگه تمايل به دانلود فيلم فوق الذكر را دارند ، مي توانند از طريق لينك زير اقدام نمايند .

براي شروع دانلود بر روي تصوير زير كليك فرمائيد

یک روز می افتد ؛

آن اتفاق خوب را می گویم ...

من به افتادنی که برخاستن اوست ایمان دارم ؛

هر لحظه ، هر روز ، هر جمعه ...

السلام علیک یا صاحب الزمان

ستاره تازه کشف شده Ub 313 با سرعتی زیاد در حال نزدیک شدن به زمین است ، بسیاری از دانشمندان پیش بینی می کنند که این ستاره سرخ حوادث بزرگی را در چند سال آینده در کره زمین رقم خواهد زد ، از فعال کردن آتشفشانهای بزرگ تا زلزله های شدید و تسونامی و ... و تعداد زیادی از ساکنان زمین در این وقایع ، کشته خواهند شد!

با توجه به اینکه بنا بر شواهد و قرائن جهان در آستانه ظهور است ، آیا رابطه ای مستقیم میان حوادث بزرگ آخرالزمان و نزدیک شدن ستاره Ub 313  می تواند وجود داشته باشد؟ حکمت نامگذاری عجیب این ستاره چیست؟ ستاره ای که احتمالا حوادث بزرگ دوران ظهور را رقم خواهد زد ، ناخودآگاه بنام گروهی نامیده می شود که بنا بر اعتقاد شیعیان اصلی ترین یاران مهدی موعودند ، ۳۱۳ سردار مهدی(عج) ، آیا این نامگذاری خواستی الهی برای توجه دادن اذهان به آخرالزمان و نزدیکی ظهور  است یا خواستی شیطانی و فراماسونری برای اینکه تاثیرات وحشتناک این ستاره ، با این نامگذاری ناخودآگاه در اذهان شنوندگان بر حلقه ۳۱۳ یار موعود منطبق گردد و چون ستاره Ub 313  چهر ه ای وحشتناک از آنها بسازد؟ هرچند سنگینی کفه حکمت الهی در این نامگذاری بیشتر است!

آیا این ستاره با این پیش بینی محققان از تاثیرات وحشتناکش ، همانند طوفان نوح ماموری الهی برای نابودی کفار است یا با اعلام قبلی و ترساندن و انذار مردم ، ماموری الهی برای توبه دادن بشریت؟! و یا همزمان مبشری بزرگ به نزدیکی ظهور موعود ملل؟! همانگونه که ظهور این ستاره در بسیاری از ادیان پیش بینی شده است. 

این ستاره هرچه که باشد ، ظاهراً مدتی است که اثرات خود را آغاز کرده است ، افزایش عجیب زلزله ها و فعال شدن آتشفشانها گواه این امر است و این تاثیرات و حوادث با نزدیک تر شدن Ub 313 روز بروز بیشتر خواهد شد ، روزهای سختی در انتظار ساکنان کره زمین است ، آیا خداوند اراده فرموده است تا در آستانه ظهور با نشان دادن دورنمای حوادث وحشتناک ، دلهای بشریت را برای پذیرش خلیفه خویش آماده سازد و آنها را بالاجبار وادار به تضرع و توبه کند؟ چون بشر خیره سر نشان داده است که تنها در میان امواج متلاطم دریا و در کوران حوادث است که با تمام وجود ، وجود خالق هستی را می پذیرد و به فرمانش گردن می نهد ، ظاهرا طوفان دیگری در راه است و لطف الهی اقتضا می کند تا قبل از آغاز طوفان آخرین انذار خویش را نیز کامل کند ، با ستاره ای که شاید طارق باشد ، اما در کشاکش این رنج ، لطف الهی برای خوبان رنگ دیگری دارد ، نشانه ای آشکار از نزدیک بودن ظهور ، و اینگونه است که این ستاره سرخ همچنانکه برای کفار انذار است و عذابی دردناک ، برای مومنان و صالحان بشارتی است از نزدیکی ظهور ، همچنانکه اصل وجود موعود نیز برای دو گروه کافران و صالحان این گونه است.

و لقد ارسلنا إلى أمم من قبلك فأخذناهم بالبأساء و الضراء لعلهم يتضرعون

آیا UB 313   همان طارق است؟

آیا جهان در سال 2012 پایان می یابد؟

علت افزایش زلزله و تغییرات آب و هوایی گسترده در جهان چیست؟

آیا عذاب دیگری از نوع عذاب قوم نوح در راه است؟

علت ظاهر شدن دو خورشید در آسمان چیست؟

آخرالزمان و ظهور ستاره سرخ رنگ UB313(نیبیرو) از دیدگاه غرب بخش۲

آخرالزمان و ظهور ستاره سرخ رنگ UB313(نیبیرو) از دیدگاه غرب بخش۱

متن سخنرانی جذاب استاد پناهیان 22 بهمن 88

(اشاره به سیدقمی،سیدخراسانی،شعیب،سفیانی اول ودوم و رابطه آن با هلال شیعی)

 لینک دانلود مستقیم(فایل صوتی)

لینک دانلود غیر مستقیم(فایل صوتی)

آقاي ما!

در عبور از گذر لحظه ها، در تپش مدام زمين و نگاه زهرآلود زمان، دستهاي ما تو را مي طلبد يا مولا!
مهر در سراشيب جاده ي عمل زير چرخهاي سنگين ستم له ميشود در نبودت!
تو ما را رها نخواهي کرد و ما هر روز و هر ساعت و حتي هر ثانيه در آرزوي زيارت رخ چون خورشيدت، دست بر آسمان داريم و در محمل نياز، از پروردگار بلند مرتبه، ظهور پرشکوه تو را تمنّا مي کنيم!
آقاي ما!
بيا که احساس نيازمند توست!
پرنده ها در سلام صبحگاه خود تو را مي خوانند و گلها به اميد نوازشت رخ مي نمايانند!
بيا که دستهاي نا توان ما در آرزوي ياوري تو مولا، شب و روز از گونه هامان قطرات شبنم را بر مي چيند و لطافت باران را به جاده هاي عشق مي پاشد، بلکه گلستاني بسازد از گلهاي ناز و اطلسي که فرش راهت باشد و خاک قدمت!
بيا که زمين تشنه ي محبت و سلام توست و زمان در نقطه ي انتظار ايستاده است..........

پا رکاب  حضرت صاحب الزمان و ولیش می مانیم تا مردم سالیان بعد با فریاد بلند نگویند :  

ما اهل ایران نیستیم مهدی تنها بماند...

حاج منصور ارضي
سلام من به مدينه، به آستان رفيعش

حدادیان

 حضرت زهرا (س)
سربازی

حسن خلج

 غریبی

طاهری

 خوبا و بدا

علیمی

 تو آخرش منو میکشی ...

نبوی

نیمه شعبان سال85 جمکران

نواهای جمکرانی

 بی قرارم هر زمان

نوای شهدا

 رفیقان
 

عربی

صلوات

بی کلام

 ناله نی

درباره علل و عوامل ظاهري و مادي انقلاب اسلامي، تا كنون فراوان سخن گفته‌اند؛ اما جا دارد درباره ابعاد ناشناخته و پنهان اين جنبش تاريخ‌‌ساز - كه رهبر فقيد انقلاب، آن را انفجار نور و معجزه الهي ­ناميد‌ نيز، تحقيقات شايسته انجام گيرد.

انقلاب اسلامي ايران، به رهبري امام خميني رحمه الله عليه، از حوادث كم‌‌نظير تاريخ اين مرز و بوم است كه توانست رژيم پهلوي را -كه قدرت‌هاي بزرگ شرق و غرب، مدافع آن بودند و تا بنِ دندان، مسلح بود- به گورستان تاريخ فرستد و بساط كهنة شاه و شاه‌بازي را براي ابد از اين كشور بيرون بريزد.
دربارة علل و عوامل ظاهري و مادي انقلاب اسلامي، تا كنون فراوان سخن گفته‌اند؛ اما جا دارد دربارة ابعاد ناشناخته و پنهان اين جنبش تاريخ‌‌ساز - كه رهبر فقيد انقلاب، آن را انفجار نور و معجزة الهي ­ناميد‌ نيز، تحقيقات شايسته انجام گيرد. شواهد و دلايل بسياري وجود دارد كه نشان‌ مي‌دهد در طول اين انقلاب عظيم، امدادهاي غيبي به گونه‌اي شفاف و اطمينان‌بخش، پشتيبان ملت و كشور ايران بوده و آن تحرّك عظيم و بي‌‌سابقه را موجي از الطاف بي‌كران خداوند و اولياي معصوم عليهم السلام - به ويژه حضرت امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف -حمايت مي‌كرده است.
مكاشفات، رؤياها و پيشگويي‌هاي شگفت، - كه در طول سال‌هاي سرد و سياه ستم‌‌شاهي براي اهل دل، رخ مي‌داد- به ويژه تحول روحي شگرفي كه در دوران نهايي انقلاب، يعني سال 1356 به بعد، بين اقشار گوناگون ملت ايران پديد آمد، همگي كاشف از آن است كه عوامل غيبي و نهاني، همپاي علل واسباب ظاهري - بلكه مقدم بر آن- نقش مهمي را در پيشبرد جنبش انقلابي، ايفا كرده است.
در برخي نوشته‌هاي امام راحل رحمه الله عليه در سال‌هاي خفقان‌بار شاهنشاهي، آثار اميد به فرج در آينده‌اي نزديك را مي‌توان ديد. نامه‌هايي كه امام در 19 خرداد 1345 (19صفر 1386 ه. ق) به شهيد آيت‌الله سعيدي و ديگران، نگاشت، شاهد روشن اين مدعاست.
با همين نگاه و نگرش بود كه رهبر فقيد انقلاب، ماه‌ها پيش از بهمن سال 57، اطميناني عجيب به پيروزي جنبش و سرنگوني رژيم داشت و به اين و آن مي‌فرمود: «شاه، رفتني است. به فكر روزها و اقتضائات پس از پيروزي باشيد» و اين در حالي است كه هنوز هيبت و هيمنة رژيم، شكسته نشده بود و كساني مانند مهندس بازرگان، به مبارزة گام به گام با حكومت پهلوي و تسخير كرسي‌‌هاي مجلسِ شورا مي‌انديشيدند.
در 14مهر57 كه امام راحل رحمه الله عليه از نجف به پاريس منتقل شد، هنوز نظام جهنمي شاه برپا بود و آثاري از فروپاشي رژيم ديده نمي‌شد. با اين اوصاف، تمام كساني كه امام را در آن روزها ملاقات كرده‌اند، از اطمينان و اعتماد عجيب امام نسبت به پيروزي قاطع انقلاب سخن گفته‌اند. چنانچه مرحوم فلسفي (واعظ شهير) در خاطراتش نقل مي‌كند:
«در مدت اقامت امام در پاريس، افراد زيادي از ايران به پاريس رفتند. از جملة آن‌ها، مرحوم آقاي مطهري بود. ايشان قبل از رفتن، به منزل ما آمد و گفت: « شما پيامي براي آقا (امام) داريد؟» دو سه موضوع بود كه من به طور خصوصي تذكر دادم. بعد ايشان خداحافظي كرد و رفت. وقتي مرحوم مطهري برگشت، به ديدن ايشان رفتم؛ آن هم در وقتي كه كسي نبود. تقريباً اول شب بود. موضوعاتي را كه گفته بودم، ايشان به امام گفته بودند و جواب هم گرفته بودند.
ديدم آقاي مطهري مي‌گويد: «آقا! من مبهوت هستم. » گفتم: « چرا؟» گفت: «با [وجود] اين همه نظامي‌هاي تا ٌبن دندانْ مسلح، با آن همه حمايت‌هاي آمريكا و انگلستان و فرانسه، نتيجه چه خواهد شد؟ به امام گفتم: « آقا، خطر مهمي است. خودتان چه طور مي‌بينيد؟» امام در جواب فرمود: «علي التحقيق پيروزيم» يك روحاني، غير از يك كاسب است كه اين حرف را بزند. ديدم از يك طرف، امام خميني است و عظمت دارد و من نمي‌توانم از ايشان بپرسم چرا پيروزيم؟ ولي پرسيدم كه آيا به محضر امام عصر عجل الله تعالي فرجه الشريف شرفياب شديد و ايشان اين خبر را داده است؟ امام نفي و اثبات نكرد و فقط گفت: «قطعاً پيروزيم. » گفتم: «الهامي به شما شده است؟» گفت: «قطعاً پيروزيم». از هر دري كه من وارد شدم، ايشان نگفت كه واقعيت چيست؛ ولي هم‌چنان با قاطعيت مي‌گفت: «پيروزيم و اعتنا به اين همه تانك و توپ و نظامي و غيره نكنيد. علي التحقيق پيروزي با ما است».
شهيد مطهري با حالت بهت، اين سخنان را به من گفت و خود، متحير بود. مي‌گفت: «من نفهميدم امام از چه منشأ و منبعي به اين حقيقت رسيده است»[1].
البته مدت‌ها قبل از وقوع انقلاب نيز، اين تأييدات مطرح بوده است. مرحوم حجت الاسلام و المسلمين طيار- از فضلاي برجسته و صاحبدل – به نقل از مرحوم حاج شيخ عباس قوچاني-كه از اصحاب خاص ميرزا علي آقاي قاضي و وصي ايشان بود- مي‌گويد:
«مرحوم قاضي، عصرها در منزل خويش جلسه‌اي داشت و براي 10-15 نفر مباحث اخلاقي و توحيدي مطرح مي­‌كرد و من (مرحوم قوچاني) در آن جلسه شركت مي‌كردم. آشنايي ما با آيت‌الله خميني نيز در همين حد بود كه شنيده بوديم يك «حاج آقا روح الله» در قم هست كه درس اخلاق مي‌گويد؛ ولي چهرة وي را نمي‌شناختيم و تطبيق نمي‌كرديم.
يك روز عصر كه ما در خدمت مرحوم قاضي بوديم و آن بزرگوار، طبق معمول افاضه مي‌فرمود، سيد جواني را ديديم كه وارد شد و سلام كرد و به حالت ادب و سكوت، سر را پايين انداخت و كنار در اتاق نشست. مرحوم قاضي، پس از ورود سيد مزبور، صحبتش را قطع كرد و ساكت شد و سرش را به زير انداخت. يك ربع ساعت، همين‌گونه ساكت و خاموش، طي شد. سپس مرحوم قاضي سربرداشت و به من گفت: «آقا شيخ عباس، آن كتاب را از فلان قفسه كتابخانه بردار و بياور و بخوان». كتاب را آوردم و پرسيدم: «از كجاي آن بخوانم؟» مرحوم قاضي فرمود: «كتاب را باز كن؛ هر جايش آمد، همان‌جا را بخوان».
كتاب را گشودم و شروع به خواندن كردم. محتواي مطلب، شرح ماجراي ظلم و جنايت يك سلطان سفاك و ستمگر بود كه در ميان بني‌اسرائيل مي‌زيست و مردم از مظالم او به شدت، معذّب و در تنگنا بودند. تا آن‌كه شخص عالمي پيدا شد و گفت: «من اين سلطان جائر را از كشور بيرون مي‌كنم و مردم را از دست وي، رهايي مي‌بخشم». زماني كه داستان مزبور را از روي كتاب مي‌خواندم، مرحوم قاضي سر به زير انداخته بود و فقط گوش مي‌داد. هنگامي كه داستان، به جايي رسيد كه عالِم، مردم را بر ضد سلطان سفاك شورانيد و وي را از مملكت بيرون راند، مرحوم قاضي سربرداشت و گفت: «ديگر بس است. كتاب را سرجايش بگذار» و باز سر به زير انداخت. پس از 4- 5 دقيقه، سيد مزبور، آهسته خداحافظي كرد و رفت و ما ديگر او را در درس مرحوم قاضي نديديم. فرمان مرحوم قاضي به آوردن كتاب و گشودن آن و طرح آن داستان شگفت، با مباحث معمول وي و سخنان ابتداي همان مجلس، تناسبي نداشت و كاملاً غير عادي و عجيب مي‌نمود و سرّ آن تا سال‌ها بر من معلوم نبود.
سال‌ها پس از آن تاريخ، نهضت 15 خرداد به رهبري آيت‌الله خميني رحمه الله عليه آغاز شد و آوازه ي وي، آفاق را در نورديد. اعلاميه‌هاي وي به نجف مي‌‌رسيد و ما مي‌خوانديم. سال بعد، وي به نجف تبعيد شد و ما همراه جمعي از طلاب و فضلا به حضور او رسيديم. آن‌جا، به طور غيرمنتظره و با كمال تعجب ديديم كه ايشان، همان سيد جواني است كه آن روز به درس مرحوم قاضي آمد... و فهميديم كه اين، كرامتي از مرحوم قاضي بوده و قصة آن عالم بني­اسرائيل با سلطان سفاك، قصة آيت‌الله خميني رحمه الله عليه با شاه ايران بوده است... [2]»

پي نوشت ها:
1. خاطرات و مبارزات حجت الاسلام فلسفي، مركز اسناد انقلاب اسلامي، ص، 430.
2. رگ، فصلنامه انتظار شماره 18.

صحبت كردن از حضرت مهدي(ع) و نشانه‏هاي ظهور ايشان در واقع صحبت كردن از حوادثي است كه بناست در آينده اتفاق بيفتد و لذا بجاست كه از خود بپرسيم: اگر در مورد احاديث نقل شده در اين زمينه بررسي اسناد صورت گرفت و مطمئن شديم كه آنها از معصوم(ع) صادر شده است، آيا مي‏توان مطمئن بود كه حتماً همة آن حوادث آن‏گونه كه در روايات شريف ما آمده‏اند وقوع يابند؟ پاسخ به اين پرسش در كتب عقيدتي و فلسفي تحت عنوان «بداء» داده مي‏شود كه طي اين بخش از مطالب به آن مي‏پردازيم.
«بداء» در لغت به معناي ظهور و روشن شدن پس از مخفي بودن چيزي است و اصطلاحاً به روشن شدن چيزي پس از مخفي بودن از مردم اطلاق مي‌شود؛ بدين معنا كه خداوند متعال بنا بر مصلحتي، مسئله‏اي را از زبان پيامبر يا ولي‏اي از اولياي خويش به گونه‏اي تبيين مي‏كند و سپس در مقام عمل و ظهور و بروز، غير آن را به مردم نشان مي‏دهد. در قرآن آمده است:
خداوند هر چه را بخواهد محو يا اثبات مي‏كند در حالي كه ام‏الكتاب نزد اوست و خود مي‏داند عاقبت هر چيزي چيست.1

و در آيه‏اي ديگر: و بدالهم سيّئات ما كسبوا.2
بدي‏هايي را خود كسب كرده بودند و براي آنها مخفي بود برايشان نمايان شد.
يا: ثمّ بدالهم من بعد ما رأؤا الآيات.3
پس از آنكه نشانه‏ها را ديدند حقيقت امر بر آنها روشن شد.
اين ظهور پس از خفا، تنها براي انسان رخ مي‏دهد و در مورد
خداوند متعال ابداً صدق نمي‏كند وگرنه لازمه‏اش اين است كه خداوند نسبت به آن موضوع جهل داشته باشد كه اين امر محالي است. خداوند، چنانكه قرآن كريم مي‏فرمايد به همه چيز آگاه و داناست 4 و نسبت به همه چيز در همة زمان‌ها و مكان‌ها چه حاضر باشند و چه غايب، چه موجود باشند و چه فاني و چه در آينده به وجود بيايند، علم حضوري دارد. قرآن كريم در اين زمينه مي‏فرمايد:
هيچ چيزي در آسمان و زمين از نظر خداوند متعال مخفي نمي‏شود.5
از همين روست كه مسئلة بداء و ظاهر كردن آن امر مخفي به خداوند نسبت داده مي‏شود:
و بدالهم من الله مالم يكونوا يحتسبون.6
خداوند آنچه را گمان نمي‏كردند، براي آنها ظاهر كرد.
براساس آية:خداوند چيزي را كه از آنِ مردمي است دگرگون نكند تا آن مردم خود دگرگون شوند.7
و با استفاده از ديگر آيات و روايات مي‏توان چنين برداشت كرد كه برخي اعمال حسنه نظير: صدقه، احسان به ديگران، صلة رحم، نيكي به پدر و مادر، استغفار و توبه، شكر نعمت و اداي حقّ آن و... سرنوشت شخص را تغيير داده و رزق و عمر و بركت زندگي‌اش را افزايش مي‏دهد، همان‏طور كه اعمال بد و ناشايست اثر عكس آن را بر زندگي شخص مي‏گذارد.
پيش از شرح اين عبارت كه بداء در حقيقت ظاهر شدن چيزي است كه از ناحية خداوند متعال براي مردم مخفي و براي خودش مشخص بود، لازم است يادآور شويم كه خداوند متعال بنا بر آيات قرآن دو لوح دارد:

الف) لوح محفوظ

لوحي كه آنچه در آن نوشته مي‏شود؛ پاك نشده و مقدّرات آن تغيير نمي‏يابند؛ چون مطابق با علم الهي است:
بَل هُوَ قُرآنٌ مَجيدٌ في لَوحٍ مَحفوظٍ.8
بلكه آن قرآن مجيدي است كه در لوح محفوظ ثبت گرديده است.

ب) لوح محو و اثبات
بنا بر شرايط و سنني از سنت‌هاي الهي، سرنوشت شخص يا جرياني به شكلي خاص مي‏شود، با از بين رفتن آن سنت‌ها يا مطرح شدن سنت‌هاي جديد سرنوشت آن شخص يا آن جريان تحت‏الشعاع سنت‌هاي جديد قرار مي‏گيرد. به عنوان مثال بناست كه شخص در سن 20 سالگي فوت كند امّا به واسطة صلة رحم يا صدقه‏اي كه مي‏دهد، 30 سال به عمرش اضافه مي‏شود و تا 50 سالگي زنده مي‏ماند يا به عكس، آن شخص بناست 50 سال عمر كند به واسطة گناه كبيره‏اي خاص، 30 سال از عمرش كاسته مي‏شود در همان 20 سالگي مي‏ميرد. كه البته خداوند متعال از اوّل مي‏دانست كه بناست اوّلي 50 سال و دومي 20 سال عمر كند ولي براي روشن شدن اين سنت‌هاي الهي مطلب به اين شكل از زبان پيامبران يا اولياي الهي(ع) بيان مي‏شود.

در قرآن كريم هم آمده است:
يمحوا الله ما يشاء و يثبت و عنده امّ الكتاب.9
يا اين آيه:
آنگاه مدتي را [براي شما عمر] مقرّر داشت و اجل حتمي نزد اوست.10
با توجه به اين دو لوح و مطالبي كه تا به حال به آنها پرداختيم، اين پرسش به ذهن مي‏رسد كه: آيا ظهور حضرت مهدي(ع) و نشانه‏هايي كه براي آن بيان شده است، در لوح محفوظ‌اند يا محو و اثبات. به عبارت ديگر آيا ممكن است اصلاً مسئله‏اي به نام ظهور ايشان تا آخر عمر بشريت و هستي اتفاق نيفتد يا ظهور بدون تحقّق نشانه‏ها رخ دهد يا همة نشانه‏ها بايد رخ دهند؟ در پاسخ به اين پرسش بايد نشانه‏هاي ظهور را به دو دسته تقسيم كنيم:
1. امور و علايم مشروط
2. امور و علايم حتمي. آنگونه كه امام باقر(ع) امور را به موقوفه و حتميه11 و امام صادق(ع) به حتمي12 و غير حتمي تقسيم كرده‏اند. مسئلة بداء هم در چهار زمينه با موضوع ظهور حضرت مهدي(ع) ارتباط مي‏يابد:

1. نشانه‏هاي مشروط و غير حتمي ظهور

جز نشانه‏هايي كه صراحتاً در احاديث به حتمي بودن آنها اشاره شده است، بقية نشانه‏هاي ظهور همگي از امور موقوفه به شمار مي‏روند، چنانكه بزرگاني مانند شيخ مفيد، شيخ صدوق و شيخ طوسي بدان تصريح كرده‏اند. بدين معنا كه به جز نشانه‏هاي حتمي ظهور بقية آنها بنا بر مشيت و ارادة الهي ممكن است دچار تغيير و تبديل، تقدّم يا تأخّر شوند. به عبارت ديگر آنها از جمله امور لوح محو و اثبات به حساب مي‏آيند و ممكن است با تغيير و تبديل در شرايط آنها و عوض شدن علل رخ دادن آنها به گونة ديگري پديد آيند يا اصلاً رخ ندهند. البته بسياري از رويدادهايي كه در احاديث ما به آنها اشاره شده است تا كنون اتفاق افتاده‏اند و دچار بداء در اصل تحقّق خويش نشده‏اند.
مثلاً اگر در حديث به نزول بلايي (مشروط) اشاره شده باشد به واسطة توسل و استغفار مؤمنان و مسلمانان ممكن است در نزول آن تأخير رخ دهد يا اصلاً چنين بلايي به جهت عظمت عمل صالح ايشان نازل نشود يا اينكه با برخي اعمال صالح يا ناصالح ظهور حضرت را دچار تعجيل يا تأخير كنند.
شايد بتوان علت بيان چنين اخباري را اين دانست كه اگر مسئله به اين شكل تبيين نمي‏شد، مؤمنان هم از احتمال حدوث آن حادثه باخبر نمي‏شدند و بدان مبتلا مي‏گشتند امّا پس از صدور حديث از ناحية معصوم(ع) و آگاه شدن مؤمنان و مسلمانان از آن، با دعا و توسل و استغفار از پديد آمدن چنان حادثة ناگواري ممانعت به عمل آورند يا سبب حدوث اتفاقي خوشايند شوند. البته فراموش نكنيم كه عكس اين مطلب هم كاملاً صادق است به اين معنا كه شخص معصوم(ع) با اعلام نزول بلا و علّت آن، حجت را بر مردم تمام مي‏كنند كه شما با وجود آنكه مي‏توانستيد، آن بلا را از خويش دفع نكرديد يا فلان خير را به سوي خويش جلب ننموديد و از همين روست كه روايت شده است:
خداوند متعال، به چيزي مثل بداء عبادت نشده است.13

2. علايم ظهور و امور حتمي

پنج مورد از نشانه‏هاي ظهور در بسياري از روايات كه از حدّ تواتر گذشته است؛ از جمله نشانه‏هاي حتمي ظهور برشمرده شده‏اند:
خروج سيّد خراساني و يماني، نداي آسماني مبني بر حقّانيت حضرت مهدي(ع)، شهادت نفس زكيّه و فرو رفتن سپاهيان سفياني در منطقة بيداء (بيابان بين مدينه و مكّه).14
اين نشانه‏هاي پنج‌گانه را احاديث از علايم حتمي شمرده و هيچ‏گونه احتمال بدايي در مورد تحقّق آنها نداده‏اند وگرنه خلاف حتمي بودن آنها مي‏شد. اين نشانه‏ها شديداً با مسئلة ظهور ارتباط داشته و همگي مقارن ظهور رخ خواهند داد ان‏شاءالله. بزرگواراني چون مرحوم آيت‏الله خويي در پاسخ به نويسندة كتاب سفياني و علامات ظهور15، علّامه سيّد جعفر مرتضي عاملي، در كتاب خويش و شيخ طوسي، در غيبت خويش16 نسبت به اين موضوع تصريح و اذعان كرده‏اند كه:
هر چند بنابر تغيير مصلحت‌ها با تغيير شروط اخباري كه به حوادث آينده مي‏پردازند، ممكن است دچار تغيير و تبديل شوند؛ جز آنكه روايت تصريح كرده باشد كه وقوع آن جريان حتمي است كه (با توجه به اعتماد ما به معصومين(ع)) ما هم يقين به حدوث آنها در آينده پيدا مي‏كنيم و قاطعانه مي‏گوييم در آينده چنين خواهد شد.17
اشكال اساسي كه به اين نظر گرفته مي‏شود؛ متكي به حديثي است كه نعماني در كتاب خويش آورده است كه: ابوهاشم داوود بن قاسم جعفري گفته است: نزد امام جواد(ع) بوديم و صحبت از حتمي بودن آمدن سفياني شد، از آن حضرت پرسيدم: آيا در مورد امور حتمي هم بداء رخ مي‏دهد؟ فرمودند: آري. گفتم: مي‏ترسم در مورد خود حضرت مهدي(ع) بداء رخ دهد. حضرت فرمودند:
ظهور حضرت مهدي(ع) وعدة الهي است و خداوند خلف وعده نمي‏كند.18
علّامه مجلسي، هم در بحارالانوار پس از نقل اين حديث اين
توضيح را اضافه كرده‏اند كه:
شايد محتوم، معاني مختلفي داشته باشد كه با توجه به اختلاف در تعاريف ممكن است در مورد برخي از آنها بداء رخ بدهد. مضاف بر اينكه شايد منظور از بداء در مورد خصوصيات آن حادثة محتوم و حتمي باشد و نه اصل تحقّق آن، كه مثلاً پيش از زوال حكومت بني‏عباس سفياني جنبش‌هاي خويش را آغاز مي‌كند.19
اين فرضيه چندان قابل قبول نيست؛ زيرا در صورت پذيرفتن آن، چه فرقي بين حتمي و غير حتمي خواهد بود؟ مضاف بر اينكه روايت مورد بحث ما از حيث سند، ضعيف است.20 در ضمن نمي‏توان از آن همه حديث و روايتي كه به شدت بر حتمي بودن اين پنج نشانه و امتناع احتمال رخ دادن بداء در آنها تأكيد مي‏كنند، چشم‏پوشي كرد و به احاديث انگشت‏شماري از اين دسته تمسك نمود؛ چون ممكن است در شرايط خاصي (به فرض قوت و اعتبار سندي آنها) معصوم(ع) مجبور شده باشند از روي تقيه، چنين سخني بگويند.
عبدالملك بن اعين گويد: به امام باقر(ع) در مورد حضرت مهدي(ع) گفتم: مي‏ترسم كه زود بيايند و سفياني نباشد. حضرت فرمودند:
والله نه. سفياني از حتمياتي است كه حتماً خواهد آمد.21
امور يا موقوفه‏اند يا حتميه كه سفياني از دستة حتمياتي است كه حتماً خواهد بود.22
يا امام صادق(ع) فرمودند:
از حتمياتي كه پيش از قيام حضرت مهدي(ع) خواهند بود اينهاست: شورش سفياني، فرو رفتن در بيداء، شهادت نفس زكيّه و منادي كه از آسمان ندا در دهد.23
حمران بن اعين از امام باقر(ع) راجع به آية:
ثمّ قضي اجلاً و اجلٌ مسمّي عنده؛24
مي‏پرسد. حضرت مي‏فرمايند:
دو اجل وجود دارد: محتوم و موقوف.
- محتوم چيست؟
- جز آن نخواهد شد.
- و موقوف؟
- مشيت الهي در رابطة آن جاري مي‏شود.
- اميدوارم كه سفياني جزء موقوف‌ها باشد.
- والله كه نه و از محتومات است. 25

3. بداء و قيام حضرت مهدي(ع)

ظهور حضرت حجت(ع) از اموري است كه در اسلام نسبت به آنها به شدت تأكيد شده و در حتميت آن ذره‏اي شك و شبهه وجود ندارد. پيش از اين گفتيم كه در آياتي نظير آية 55 سورة نور، خداوند متعال به مؤمنان وعده داده است كه فرمانرواي زمين گردند و بر آن سيطره يابند كه چنين واقعه‏اي در تمام طول تاريخ تا كنون اتفاق نيفتاده است و از آنجا كه « ان الله لا يخلف المعياد»26 و خداوند در وعدة خويش تخلف نمي‏كند، در آينده‏اي دور يا نزديك حتماً چنين اتفاقي خواهد افتاد. ان‌شاء‌الله.
علاوه بر اينكه در موارد بسياري رسول مكرم اسلام(ص) و معصومين(ع) شديداً تأكيد نموده‏اند كه:
حتي اگر از عمر هستي بيش از يك روز باقي نمانده باشد، خداوند آن قدر اين روز را طولاني مي‏كند كه حضرت مهدي(ع) ظهور كرده و جهان را مملو از قسط و عدل گردانند.27

4. تعيين زمان ظهور حضرت مهدي(ع)
بسياري از روايات، ما را از توقيت (مشخص كردن زمان ظهور) يا تعيين محدودة زماني براي ظهور حضرت به شدت نهي كرده‏اند و شيعيان را امر كرده‏اند كه هر كه را چنين كرد تكذيب كنند و دروغ‌گو بشمارند؛ زيرا اين مطلب در زمرة اسرار الهي است و كسي آن را نمي‏داند؛ امام صادق(ع) به محمدبن مسلم فرمودند:
محمد! اگر كسي وقتي از جانب ما براي ظهور حضرت مهدي(ع) نقل كرد، از تكذيب كردن او نترس! چرا كه ما براي احدي تعيين وقت نمي‏كنيم.28
وقتي فضيل از امام باقر(ع) مي‏پرسد كه آيا اين مسئله وقت مشخص دارد؟ حضرت سه مرتبه مي‏فرمايند: «آنها كه وقت تعيين مي‏كنند دروغ مي‏گويند».29 يكي از ياران امام ششم(ع) به ايشان عرضه مي‏دارد: اين مسئله‏اي كه چشم انتظارش هستيم كي خواهد آمد؟ حضرت مي‏فرمايند:
اي مهزم! آنها كه وقت تعيين كنند دروغ مي‏گويند، آنها كه عجله كنند هلاك مي‏شوند و آنها كه تسليم امر خداوند باشند نجات مي‏يابند و به سوي ما باز مي‏گردند.30
آنگونه كه از احاديث برمي‏آيد، ظهور حضرت حجت(ص) از جمله اموري است كه خداوند متعال آن را از مردم پنهان نموده است و هر زمان كه خداوند تبارك و تعالي اراده كنند و شرايط و علل فراهم و مناسب باشد؛ زمين را از بركات وجودي آن امام همام(ع) بهره‏مند خواهند نمود.
البته نهي از تعيين وقت، شامل نشانه‏هاي حتمي ظهور نمي‏شود؛ چرا كه خود معصومين(ع) در اين موارد به فاصلة زماني ميان حدوث آن نشانة حتمي و ظهور حضرت اشاره كرده‏اند كه مثلاً از ابتداي شورش‌ سفياني تا قيام حضرت بيش از 9 ماه طول نخواهد كشيد يا مثلاً 15 روز پس از شهادت نفس‌زكيّه حضرت در مكه ظهور مي‏كنند. وليكن ديگر نشانه‏ها حداكثر به اين اشاره مي‏كنند كه ظهور آن وجود مقدس نزديك شده است و نه بيش از اين. چنانكه ديديم برخي از نشانه‏هاي ظهور قرن‌هاست كه اتفاق افتاده‏اند و گذشته‏اند و هنوز ظهور رخ نداده است. كه البته به جهت ايجاد اميد در دل شيعيان مبني بر نزديك شدن ظهور معصوم(ع) از آن به عنوان نشانة قيام حضرت صاحب(ع) ياد كرده‏اند.
ضمناً اگر بنا بود زمان ظهور مشخص شود و همگان بدانند كه ايشان بناست چه زماني قيام جهاني خويش را آغاز كنند؛ ستمگران و ظالمان تمام عِدّه و عُدّه خويش را براي آن روز مهيا و آماده مي‏كردند ـ كه به خيال خام و واهي خود ـ آن نور الهي را خاموش كنند و نگذارند عدالت را در جهان گسترش دهند و مؤمنان و مستضعفاني هم كه قرن‌ها با حدوث اين حادثة عظيم و بزرگ فاصله داشتند مبتلا به يأس و كسالت و خمودي مي‏شدند حال آنكه قرن‌هاست بسياري در انتظار آن يار غايب از نظر، ديده‏ها را خون‌بار كرده و هر صبح و شام دست دعا به تعجيل در فرج ايشان برداشته‏اند و اميد دارند كه در زمرة ياران و ياوران ايشان باشند. مشخص نبودن زمان ظهور خواب از چشم‏هاي ستمگران ربوده و هر صبح و شام از اين هراسناكند كه شايد آن عزيز مقتدر امروز ظهور كند و پايه‏هاي حكومت شيطاني‏شان را درهم شكند.
به اميد آنكه آن روز را ببينيم و از ياوران حضرتش باشيم. ان‏شاءالله.

پي‏نوشت‏ها :
1. سورة رعد(13)، آية 39.
2 . سورة زمر(39)، آية 48.
3 . سورة يوسف(12)، آية 35.
4 . سورة نساء (4)، آية 35.
5 . سورة آل‏عمران (3)، آية 5.
6 . سورة زمر(39)، آية 48.
7 . سورة رعد(13)، آية 11.
8 . سورة بروج(85)، آيات 21 و 22.
9 . سورة رعد(13)، آية 39.
10. سورة انعام(6)، آية 2.
11. نعماني، محمد بن ابراهيم، الغيبة، ص204؛ مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، ج52، ص249.
12. نعماني، محمد بن ابراهيم، همان، ص202.
13. كليني، اصول كافي، ج 1، باب البدأ، ح 1 و صدوق، محمد بن علي بن حسين، التوحيد، باب 54، ح 2.
14. صدوق، محمد بن علي بن حسين، كمال‏الدين، ج2، ص650، طوسي، محمد بن حسن، الغيبة ص267، نعماني، همان، صص169 و 172؛ مجلسي، محمد باقر، همان؛ ج52، ص204، طبرسي، فضل بن حسن، اعلام الوري، ص426؛صافي گلپايگاني، لطف‌الله، منتخب‏الاثر، صص439 و 455.
15. فقيه، محمد، السفياني و علامات الظهور، ص102.
16. عاملي، جعفر مرتضي، دراسته في‏علامات الظهور، ص60.
17. طوسي، محمد بن حسن، همان، ص265.
18. نعماني، محمد بن ابراهيم، همان، ص205، مجلسي، محمد باقر، همان، ج52، ص250.
19. مجلسي، محمد باقر، همان، ج52، ص251.
20. رك: فقيه، محمد، همان، ص102.
21. نعماني، محمد بن ابراهيم، همان، ص203؛ مجلسي، محمد باقر، همان، ج52، ص249.
22. نعماني، محمد بن ابراهيم، همان، ص204؛ مجلسي، محمد باقر، همان، ج52، ص249.
23. نعماني، محمد بن ابراهيم، همان، ص176، صافي گلپايگاني، لطف‌الله، همان، ص455.
24. سورة انعام، آية 2.
25. مجلسي، محمد باقر، همان، ج52، ص249.
26. سورة آل عمران(3)، آية 9.
27. رك: شيخ مفيد، الارشاد، ج2، ص340، طبرسي، فضل بن حسن، همان، ص401، مجلسي، محمد باقر، همان، ج51، ص133.
28. نعماني، محمد بن ابراهيم، همان، ص195، طوسي، محمد بن حسن، همان، ص262؛ آل سيد حيدر، مصطفي، بشارةالاسلام، ص298، مجلسي، محمد باقر، همان، ج52، ص104.
29. طوسي، محمد بن حسن، همان، ص262؛ مجلسي، محمد باقر، همان، ج52، ص103؛ صافي گلپايگاني، لطف‌الله، همان، ص463.
30. نعماني، محمد بن ابراهيم، همان، ص198؛ طوسي، محمد بن حسن، همان، ص262؛ مجلسي، محمد باقر، همان، ج52، ص104؛ آل سيد حيدر، مصطفي، همان، ص299؛ صافي گلپايگاني، لطف‌الله، همان، ص463.

در سال‌های اخیر، ادعاهاي دروغين در حوزة مهدويت بسيار گسترش يافته است و هر از چند گاه از يكي از كشورهاي اسلامى، اعم از ایران، عراق، بحرین، مصر، عربستان و... كسي برمي‌خيزد و با اين ادعا كه سيّد حسنى، سيّد خراسانى، يمانى، نمایندة مخصوص امام زمان(ع) یا حتی خود مهدی موعود است، جمعی بی‌اطلاع را با خود همراه و آتش فتنه‌ای جدید را برپا می‌كند.

در چنین فضایی به طور طبیعی برای بسیاری این پرسش مطرح می‌شود كه چگونه می‌توانیم مهدی موعود(ع) را از مدعیان دروغین بازشناسیم؟ آیا راهی برای جلوگیری از تشخیص‌ها و تطبیق‌های نادرست وجود دارد؟ آیا اساساً ظهور امام مهدی(ع) و رویدادهای پیش از آن به حدی روشن است كه مردم در مورد آن دچار هیچ گونه تردید و سردرگمی نشوند؟

برای یافتن پاسخ پرسش‌های یاد شده توجه به چند نكته ضروری است:

1. روشن بودن امر ظهور
در روایات متعددی بر این نكته تأكید شده است كه امر ظهور امام مهدی(ع) از آفتاب نیز درخشان‌تر است. به همین دلیل، این امر بر هیچ كس مشتبه نخواهد شد و هیچ كس در حقّانیت آن تردید نخواهد كرد.

در این زمینه از امام محمّد باقر(ع) چنین نقل شده است:

تا آسمان و زمین ساكن است، شما نیز ساكن و بی‌جنبش باشید ـ یعنی علیه هیچ‌كس خروج نكنید ـ كه كار شما پوشیدگی ندارد. بدانید كه آن نشانه‌ای از جانب خدای عزّوجلّ است نه از جانب مردم، بدانید كه آن از آفتاب روشن‌تر است و بر نیكوكار و زشت‌كار پنهان نخواهد ماند. آیا صبح را می‌شناسید؛ امر شما همانند صبح است كه پنهان ماندن در آن راه ندارد .

ابتدای روایت، هشدار به كسانی است كه با پیش‌افتادن بر امامان معصوم(ع) و با امید تشكیل دولت اهل‌بیت(ع) دست به قیام‌های نابه‌هنگام و حساب نشده می‌زدند و سرانجام خود و گروهی از شیعیان ناآگاه را به هلاكت می‌انداختند.

در روايت ديگرى، میمون البان از آن حضرت چنین نقل می‌كند:

من در خیمه امام باقر(ع) نشسته بودم كه امام یك طرف خیمه را بالا زد و فرمود: امر ما از این آفتاب روشن‌تر است، سپس فرمود: نداكننده‌ای از آسمان ندا می‌كند كه امام، فلان پسر فلان است و نام او را می‌برد و ابلیس ـ لعنت خدا بر او باد ـ نیز از زمین ندا كند؛ همچنان‌كه در شب عقبه بر رسول خدا(ص) ندا كرد.

در همین زمینه مفضل بن عمر از امام صادق(ع) چنین روایت می‌كند:

از ابی عبدالله [امام صادق](ع) شنیدم كه می‌فرمود: «فریاد نكنید. به خدا سوگند امام شما سالیانی از روزگارتان غیبت كند و حتماً مورد آزمایش واقع شوید تا آنجا كه بگویند: او مرده یا هلاك شده و به كدام وادی سلوك كرده است؟ و چشمان مؤمنان بر او بگرید و واژگون شوید همچنان‌كه كشتی در امواج دریا واژگون شود، و تنها كسی نجات یابد كه خدای تعالی از او میثاق گرفته، در قلبش ایمان نقش كرده و او را به روحی از جانب خود مؤیّد كرده باشد. دوازده پرچم مُشتبه برافراشته شود كه هیچ یك از دیگری بازشناخته نشود».

راوی گوید:

من گریستم، آنگاه فرمود: «ای اباعبدالله! چرا گريه مي‌كنى؟» گفتم: چگونه نگریم در حالی كه شما می‌گویید: دوازده پرچم مشتبه كه هیچ یك از دیگری بازشناخته نشود، پس ما چه كنیم؟ راوی گوید: امام به پرتو آفتاب كه به داخل ایوان تابیده بود، نگریست و فرمود: «ای اباعبدالله! آيا اين آفتاب را مي‌بينى؟» گفتم: آرى، فرمود: «به خدا سوگند امر ما از این آفتاب روشن‌تر است».

با توجه به روایات یاد شده، می‌توان گفت پدیدة ظهور و مقدمات آن، چنان واضح و روشن است كه به هنگام وقوعش، همة مردم از آن آگاه می‌شوند و به حقانیت آن پی می‌برند. این‌گونه نیست كه تنها جمعی محدود از شیعیان از آن باخبر شوند و به همراهی با آن برخیزند.

بنابراین، اینكه می‌بینیم كسی در گوشه‌ای از كشور عراق یا ایران، خود را به عنوان یكی از شخصیت‌های مطرح در عصر ظهور معرفی می‌كند و عدة ناچیزی از مردمان ناآگاه یا فریب‌خورده نیز با او همراهی می‌كنند، اصلاً با واقعیت‌های ظهور كه پدیده‌ای جهانی و قابل درك برای همگان است، همخوانی ندارد.

2. نبود ابهام در شخصیت و نشانه‌های مهدی موعود(ع)
در روایات فراوانی كه از پیامبر اعظم(ص) و امامان معصوم(ع) وارد شده، همة ویژگی‌ها و نشانه‌های منجی موعود اسلام مشخص شده است و هیچ ابهامی در مورد شخصیت او و چگونگی ظهورش وجود ندارد. بنابراین، می‌توان گفت اگر كسی به درستی به مطالعة معارف مهدوی بپردازد و روایات نشانه‌های ظهور را با دقت و تأمل بررسی كند، هرگز دچار تشخیص‌ها و تطبیق‌های نادرست نمی‌شود و فریب مدعیان دروغین را نمی‌خورد. اینكه در گذشته و امروز كسانی به طرح ادعاهای دروغین پرداخته و كسانی هم با آنها همراهی كرده‌اند، دلیلی جز نادانی و ساده‌لوحی پیروان و شهرت‌طلبی و دنیاخواهی مدعیان نداشته است.

افزون بر این، باید توجه داشت كه نشانه‌های ظهور ـ چنان‌كه در روایات هم، آمده است ـ مانند دانه‌های تسبیح به هم پیوسته‌اند و در ارتباط با هم معنا و مفهوم می‌یابند.4 به بیان دیگر نشانه‌های ظهور به ترتیبی خاص، در فاصلة زماني معين و با شرايطي مشخص رخ مي‌دهند و اين گونه نيست كه رويدادي مانند خروج خراساني يا يمانى رخ دهد، بی‌آنكه مقدمات آنها كه در روایات به آنها اشاره شده است، فراهم شده باشد یا دیگر رویدادها و نشانه‌های مرتبط با آنها رخ داده باشد.

3. لزوم مراجعه به فقیهان و عالمان حوزة مهدویت
افزون بر آنچه گفته شد، راه دیگری نیز برای

در امان ماندن از تشخیص‌ها و تطبیق‌های نادرست و مواجه نشدن با خطر پیروی از مدعیان دروغین وجود دارد و آن مراجعه به فقیهان، عالمان و صاحب‌نظران حوزة مباحث مهدوی است.

تجربة تاریخی نشان می‌دهد كه هرگاه اشخاص به دلیل غرور و خودپسندی و باور بیش از حد به خود از فقیهان و عالمان فاصله گرفته‌اند، به طرح ادعاهای واهی و بی‌اساس پرداخته و خود و جماعتی را به هلاكت انداخته‌اند. بنابراین، به محض مواجهه با فردی كه خود را از یاران امام زمان(ع) و از زمینه‌سازان ظهور آن حضرت معرفی می‌كند، پیش از هرگونه تطبیق و تصدیق، باید به سراغ فقیه و عالمی سرشناس رفت و موضوع را با او در میان گذاشت تا دچار گمراهی و سرگردانی نشویم.

4. ضرورت مطالعه در سرگذشت مدعیان مهدویت
مطالعة سرگذشت كسانی كه از صدر اسلام تا عصر حاضر ادعای بابیت، وكالت، سفارت و مهدویت كرده‌اند و آشنایی با عوامل، زمینه‌ها و انگیزه‌های طرح چنین ادعاهایی می‌تواند ما را از بسیاری از تشخیص‌ها و تطبیق‌های نادرست و درافتادن در دام مدعیان دروغین در امان نگه دارد.

نویسندة كتاب امام مهدی(ع) از ولادت تا ظهور مدعیان مهدویت در طول تاریخ را این‌گونه تقسیم می‌كند:

1. كساني كه ديگران روي انگيزه‌هاي خاصى، آنان را «مهدی» نجات‌بخش خواندند.

2. كسانی كه به انگیزه جاه‌طلبی و قدرت‌خواهی چنین ادعای دروغینی نمودند.

3. كسانی كه طبق نقشة استعمار و به اشاره بیدادگران، به چنین دجال‌گری و فریب، دست یازیدند و بی‌شرمانه خود را مهدی نجات‌بخش، معرفی كردند.

بی‌تردید، مطالعه در احوال هر یك از این گروه‌ها، در عصر حاضر كه ادعاهای دروغین بیش از هر عصر دیگری به چشم می‌خورد، نقش بسیار مهمی در تشخیص مهدی موعود راستین از مدعیان دروغین مهدویت دارد.

با توجه به نكات یاد شده در می‌یابیم كه شناسایی مدعیان دروغین و در امان ماندن از تشخیص‌ها و تطبیق‌های نادرست در حوزه مهدویت چندان كار دشواری نیست و اگر كسی از صمیم قلب در پی هدایت و یافتن راه درست باشد، هرگز در دام شیادانی كه از باور راستین مردم برای رسیدن به مقاصد دنیوی خویش، سوءاستفاده می‌كنند، نخواهد افتاد.

عظمت وجودی و ابعاد مختلف شخصیت‏حضرت صاحب‏الامر علیه السلام باعث‏شده است که در طول هزار و اندی سال که از غیبت کبری می‏گذرد، هر گروه از مردم بسته به گرایش‏های خاص اعتقادی، اجتماعی و فرهنگی که داشته‏اند، از دیدگاهی خاص به تحلیل شخصیت و تعیین جایگاه آن حضرت در عالم هستی بپردازند.

در این میان جمعی از اصحاب سیر و سلوک و رهروان طریق عرفان و معنا با طرح موضوع خلیفة‏الله و انسان کامل و پرداختن به نقش حجت الهی در عالم هستی، تنها به جنبه فرا طبیعی آن وجود مقدس توجه کرده و از سایر جنبه‏ها غفلت ورزیدند .

گروهی دیگر از اصحاب شریعت توجه خود را تنها معطوف به جنبه طبیعی آن وجود مقدس ساخته و ضمن مطرح کردن نقشی که آن حضرت به عنوان امام و پیشوای مردم به عهده دارند هیچ‏گونه مسؤولیتی را در زمان غیبت متوجه مردم ندیدند و تنها تکلیف مردم را این دانستند که برای فرج آن حضرت دعا کنند تا خود بیایند و امور مردم را اصلاح کنند .

عده‏ای هم ضمن توجه به جنبه فراطبیعی و طبیعی وجود مقدس حضرت حجت علیه السلام تمام هم و غم خود را متوجه ملاقات با آن حضرت ساخته و تنها وظیفه خود را این دانستند که با توسل به آن حضرت به شرف ملاقات با آن ذات اقدس نائل شوند .

اما در این میان گروهی با در نظر گرفتن همه ابعادی که بدان‏ها اشاره شد، به طرح معنای درست انتظار پرداخته و درصدد تعیین وظیفه و نقش مردم در دوران غیبت‏برآمدند . در این دیدگاه، هم مساله خلافت الهی انسان کامل مطرح است، هم به جایگاه و نقش مردم در قبال آن حضرت توجه شده و هم وظیفه‏ای که مردم در دعا برای حفظ آن وجود مقدس و تعجیل در ظهورش دارند از نظر دور داشته نشده است .

شاید بتوان امام راحل امت، قدس‏سره، را به عنوان درخشان‏ترین چهره از گروه اخیر ذکر کرد . ایشان با صراحت‏به نقد و بررسی برداشت‏های مختلفی که از مساله انتظار فرج وجود دارد، پرداخته و دیدگاه خاص خود را در این زمینه چنین مطرح ساختند:

البته این پر کردن دنیا را از عدالت، این را ما نمی‏توانیم بکنیم، اگر می‏توانستیم می‏کردیم . اما، چون نمی‏توانیم بکنیم ایشان باید بیایند ... . اما ما باید فراهم کنیم کار را، فراهم کردن اسباب این است که کار را نزدیک بکنیم، کار را همچو بکنیم که مهیا بشود عالم برای آمدن حضرت علیه السلام ...

ایشان در جایی دیگر نیز درباره مفهوم «انتظار فرج‏» می‏فرمایند:

انتظار فرج، انتظار قدرت اسلام است و باید کوشش کنیم تا قدرت اسلام در عالم تحقق پیدا کند . و مقدمات ظهور ان‏شاءالله تهیه شود .

برای شناخت جایگاه و مفهوم انتظار در تفکر شیعی برخی از روایاتی را که در این زمینه وارد شده است مورد بررسی قرار می‏دهیم تا روشن شود که:

1 . آیا انتظار ضرورت دارد؟

2 . فضیلت آن چیست؟

3 . چه وظایفی در عصر غیبت‏بر عهده منتظران است؟

4 . انتظار چه آثاری دارد؟

1 . ضرورت انتظار
در تفکر شیعی، انتظار موعود، به عنوان یک اصل مسلم اعتقادی مطرح بوده و در بسیاری از روایات بر ضرورت انتظار قائم آل محمد، علیهم‏السلام، تصریح شده است، که از جمله می‏توان به روایات زیر اشاره کرد:

1 . محمد بن ابراهیم نعمانی در کتاب الغیبة روایت کرده است که روزی امام صادق علیه السلام خطاب به اصحاب خود فرمودند:

آیا شما را خبر ندهم به آنچه خدای، صاحب عزت و جلال، هیچ عملی را جز به آن از بندگان نمی‏پذیرد؟ گفتم: چرا . فرمود: گواهی دادن به اینکه هیچ شایسته پرستشی جز خداوند نیست و اینکه محمد [ صلی الله علیه و آله] بنده و فرستاده او است، و اقرار کردن به آنچه خداوند به آن امر فرموده، و ولایت ما، و بیزاری از دشمنانمان - یعنی خصوص امامان - و تسلیم شدن به آنان، و پرهیزکاری و تلاش و مجاهدت و اطمینان و انتظار قائم علیه السلام .

2 . ثقة الاسلام کلینی در کتاب الکافی روایت می‏کند که روزی مردی بر حضرت ابوجعفر امام باقر علیه السلام وارد شد و صفحه‏ای در دست داشت; حضرت باقر علیه السلام به او فرمود:

این نوشته مناظره کننده‏ای است که پرسش دارد از دینی که عمل در آن مورد قبول است . آن مرد عرض کرد: رحمت‏خداوند بر تو باد همین را خواسته‏ام . پس حضرت ابوجعفر باقر علیه السلام فرمود: گواهی دادن به اینکه خدا یکی است و هیچ شریکی برای او وجود ندارد، و این که محمد بنده و رسول او است، و این که اقرار کنی به آنچه از سوی خداوند آمده، و ولایت ما خاندان و بیزاری از دشمنان ما، و تسلیم به امر ما، و پرهیزکاری و فروتنی، و انتظار قائم ما، که ما را دولتی است که هر وقت‏خداوند بخواهد آن را خواهد آورد .

3 . شیخ صدوق در کتاب کمال‏الدین از «عبدالعظیم حسنی‏» روایت می‏کند که:

روزی بر آقایم محمدبن علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن الحسین‏بن‏ابی‏طالب، علیهم‏السلام، وارد شدم و می‏خواستم که درباره قائم از آن حضرت سؤال کنم که آیا همان مهدی است‏یا غیر او پس خود آن حضرت آغاز سخن کرد و به من فرمود:

ای ابوالقاسم! بدرستی که قائم از ماست و او است مهدی که واجب است در [زمان] غیبتش انتظار کشیده شود و در [زمان] ظهورش اطاعت گردد، و او سومین [امام] از فرزندان من است .

روایات یاد شده و بسیاری روایات دیگر - که در این مجال فرصت طرح آنها نیست - همگی بر لزوم انتظار حضرت قائم در دوران غیبت دلالت می‏کند، اما حال باید دید که انتظار چه فضیلتی دارد و در کلام معصومین، علیهم‏السلام، از چه جایگاهی برخوردار است .

2 . فضیلت انتظار
در روایات اسلامی آنچنان مقام و منزلتی برای منتظران موعود برشمرده شده که گاه انسان را به تعجب وا می‏دارد که چگونه ممکن است عملی که شاید در ظاهر ساده جلوه کند از چنین فضیلتی برخوردار باشد . البته توجه به فلسفه انتظار و وظایفی که برای منتظران واقعی آن حضرت بر شمرده شده، سر این فضیلت را روشن می‏سازد .

1 . از پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله روایت‏شده است که فرمودند:

برترین عبادت‏ها انتظار فرج است .

2 . همچنین از آن حضرت روایت‏شده است که:

برترین جهاد امت من انتظار فرج است .

3 . مرحوم مجلسی در کتاب بحارالانوار از امیرالمؤمنین علیه السلام نقل می‏کند که آن حضرت فرمودند:

منتظر فرج باشید و از رحمت‏خداوند ناامید نشوید . بدرستی که خوشایندترین اعمال نزد خداوند، صاحب عزت و جلال، انتظار فرج است .

4 . شیخ صدوق در کتاب کمال‏الدین از امام صادق علیه السلام روایت کرده که آن حضرت به نقل از پدران بزرگوارشان - که بر آنها درود باد - فرمود:

منتظر امر (حکومت) ما، بسان آن است که در راه خدا به خون خود غلتیده باشد .

5 . در همان کتاب به نقل از امام صادق علیه السلام روایت دیگری به این شرح در فضیلت منتظران وارد شده است:

خوشا به حال شیعیان قائم ما که در زمان غیبتش چشم به راه ظهور او هستند و در هنگام ظهورش فرمانبردار او، آنان اولیاء خدا هستند، همان‏ها که نه ترسی برایشان هست و نه اندوهگین شوند .

6 . در روایت دیگری مرحوم مجلسی از امام صادق علیه السلام نقل می‏کند که:

هر کس از شما بمیرد در حالی که منتظر این امر باشد همانند کسی است که با حضرت قائم علیه السلام در خیمه‏اش بوده باشد . سپس حضرت چند لحظه‏ای درنگ کرده، آنگاه فرمود: نه، بلکه مانند کسی است که در خدمت آن حضرت شمشیر بزند . سپس فرمود: نه، به‏خدا همچون کسی است که در پیشگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله شهید شده باشد .

چرا این همه فضیلت؟
با مشاهده روایات یاد شده ممکن است‏برای بسیاری این پرسش پیش آید که چرا انتظار از چنین فضیلت‏برجسته‏ای برخودار است؟ برای رسیدن به پاسخ مناسبی برای این پرسش چند نکته اساسی را باید مورد توجه قرار داد:

1 . انتظار حلقه اتصال شیعه با امام معصوم: چنانکه می‏دانید «ولایت‏» و «امامت‏» رکن اساسی مکتب تشیع است و اعتقاد به ضرورت وجود حجت‏خدا و امام معصوم در هر عصر و زمان از مهمترین نقاط تمایز این مکتب از سایر مکتب‏هاست . از دیدگاه شیعه پذیرش ولایت معصومین، علیهم‏السلام، و به طور کلی تسلیم در برابر امام و حجت عصر، سرآمد همه فضیلت‏ها و شرط اساسی قبولی همه اعمال عبادی است . البته انتظار به همان مفهوم درست آن; یعنی امید به ظهور و قیام عدالت‏گستر دوازدهمین امام معصوم از خاندان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ; همو که در حال حاضر حجت‏خدا، واسطه فیض الهی، زنده و شاهد و ناظر اعمال شیعیان خود و فریادرس آنها در گرفتاری‏ها و ناملایمات است .

2 . انتظار، معیار ارزش انسان‏ها: آرزوها و آمال انسان‏ها معیار خوبی برای سنجش میزان رشد، کمال و تعالی آنهاست; تا آنجا که برخی می‏گویند: «بگو چه آرزویی داری تا بگویم کیستی‏» . آرزوهای بلند، متعالی و ارزشمند حکایت از کمال روح و رشد شخصیت انسان‏ها و بلندای همت آنها می‏کند . به عکس آرزوهای خرد، حقیر و بی‏ارزش نشان از بی‏همتی و رشدنیافتگی افراد دارد .

امام علی علیه السلام در همین زمینه می‏فرماید:

ارزش مرد به اندازه همت اوست .

پس از این مقدمه می‏توان گفت که چون انسان منتظر برترین و ارزشمندترین آمال و آرزوهای ممکن را داراست، به طور طبیعی از بهترین و والاترین ارزش‏ها نیز برخوردار است .

توضیح اینکه آرزوی نهایی انسان منتظر، حاکمیت نهایی دین خدا و مذهب اهل‏بیت، علیهم‏السلام، بر سراسر جهان، استقرار حکومت صالحان و مستضعفان در سراسر گیتی، کوتاه شدن دست ظالمان و مستکبران از گوشه گوشه جهان، برقراری نظام قسط و عدالت‏بر پهنه زمین و گسترش امنیت و رفاه در جای جای کره خاک است .

3 . انتظار عامل پویایی و سازندگی فرد و اجتماع: چنانکه از مطالب بعدی و در بحث از وظایف منتظران روشن خواهد شد، انتظار نقش مهمی در سازندگی، پویایی و اصلاح فرد و جامعه در زمان غیبت دارد، و اگر انسان منتظر به وظایفی که برای او برشمرده شده عمل کند به الگوی مطلوب انسان دیندار دست می‏یابد و از جایگاه و مرتبه والایی برخوردار می‏شود . به عبارت دیگر انسان منتظر با رعایت همه شرایط انتظار به همان شان و منزلتی که مورد انتظار دین اسلام است، رسیده و به بالاترین نقطه کمال نائل می‏شود .

3 . وظایف منتظران
در مورد وظایف و تکالیف شیعیان در دوران غیبت‏سخن‏های بسیاری گفته شده است و حتی در بعضی از کتاب‏ها، از جمله کتاب مکیال‏المکارم فی فوائد الدعاء للقائم تا هشتاد وظیفه برای منتظران قدوم خاتم اوصیاء حضرت بقیة‏الله، ارواحنا له الفداء، بر شمرده شده است .

اما، از آنجا که تبیین همه وظایفی که شیعیان در عصر غیبت‏بر عهده دارند در این محدوده نمی‏گنجد، به تعدادی از مهمترین این وظایف اشاره می‏کنیم:

1 - 3 . شناخت‏حجت‏خدا و امام عصر علیه السلام
اولین و مهمترین وظیفه‏ای که هر شیعه منتظر بر عهده دارد کسب معرفت نسبت‏به وجود مقدس امام و حجت زمان خویش است . این موضوع تا بدان درجه از اهمیت قرار دارد که در روایات بسیاری که به طریق شیعه و اهل سنت از پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و ائمه معصومین، علیهم‏السلام، نقل شده، آمده است:

هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناسد، به مرگ جاهلی مرده است .

و در روایت دیگری که مرحوم کلینی از امام محمد باقر علیه السلام نقل می‏کند آمده است:

هر کس در حالی که امامی نداشته باشد بمیرد، مردنش مردن جاهلیت است و هر آنکه در حال شناختن امامش بمیرد پیش‏افتادن و یا تاخیر این امر [دولت آل محمد، علیهم‏السلام] او را زیان نرساند و هر کس بمیرد در حالی که امامش را شناخته همچون کسی است که در خیمه قائم [ علیه السلام] با آن حضرت باشد .

انتظار فرج، انتظار قدرت اسلام است و باید کوشش کنیم تا قدرت اسلام در عالم تحقق پیدا کند . و مقدمات ظهور ان‏شاءالله تهیه شود .

برترین جهاد امت من انتظار فرج است .

توجه به مفاد دعاهایی که خواندن آنها در عصر غیبت مورد تاکید قرار گرفته است، نیز ما را به اهمیت موضوع شناخت‏حجت‏خدا رهنمون می‏سازد; چنانکه در یکی از دعاهای معروف و معتبری که شیخ صدوق آن را در کتاب کمال‏الدین نقل کرده، می‏خوانیم:

بار الها! خودت را به من بشناسان که اگر خودت را به من نشناسانی پیغمبرت را نخواهم شناخت . بارالها! پیغمبرت را به من بشناسان که اگر پیغمبرت را به من نشناسانی حجت تو را نخواهم شناخت . بارالها! حجت‏خود را به من بشناسان که اگر حجتت را به من نشناسانی از دینم گمراه می‏گردم . خداوندا! مرا به مرگ جاهلیت نمیران و دلم را [از حق] پس از آنکه هدایتم فرمودی منحرف مگردان ...

امام صادق علیه السلام در مورد کمترین حد معرفت امام می‏فرماید:

کمترین حد معرفت‏به امام آن است که [بدانی] امام مساوی با پیامبر صلی الله علیه و آله است مگر در درجه نبوت . امام، وارث پیامبر است و همانا اطاعت از او اطاعت از خدا و رسول خداست و باید در هر امری تسلیم او بود و به سخن و فرمان او عمل کرد ...

مؤلف کتاب ارزشمند مکیال‏المکارم مراد و مقصود از «معرفت امام‏» را، که در روایت‏های یادشده بر آنها تاکید شده است، چنین توضیح می‏دهند:

بدون تردید مقصود از شناختی که امامان ما - که درودها و سلام‏های خداوند برایشان باد - تحصیل آن را نسبت‏به امام زمانمان امر فرموده‏اند، این است که ما آن حضرت را آنچنانکه هست‏بشناسیم; به گونه‏ای که این شناخت‏سبب در امان ماندن ما از شبهه‏های ملحدان و مایه نجاتمان از اعمال گمراه کننده مدعیان دروغین باشد، و این چنین شناختی جز به دو امر حاصل نمی‏گردد: اول، شناختن شخص امام علیه السلام به نام و نسب، و دوم، شناخت صفات و ویژگی‏های او و به دست آوردن این دو شناخت از اهم واجبات است .

البته امر دومی که در کلام یادشده بدان اشاره شده، در عصر ما از اهمیت‏بیشتری برخوردار بوده و در واقع این نوع شناخت است که می‏تواند در زندگی فردی و اجتماعی منتظران منشا اثر و تحول باشد; زیرا اگر کسی بحقیقت‏به صفات و ویژگی‏های امام عصر علیه السلام و نقش و جایگاه آن حضرت در عالم هستی و فقر و نیاز خود نسبت‏به او واقف شود، هرگز از یاد و نام آن حضرت غافل نمی‏شود .

نکته‏ای که در اینجا باید در نظر داشت این است که شناخت امام زمان علیه السلام از شناخت دیگر امامان معصوم، علیهم‏السلام، جدا نیست و اگر کسی به طور کلی به شان و جایگاه ائمه هدی واقف شد، صفات و ویژگی‏های آنها را شناخت و به مسؤولیت‏خود در برابر آنها پی برد، قطعا نسبت‏به امام عصر علیه السلام نیز به شناختی شایسته می‏رسد .

بهترین راه برای پی بردن به مراتب و مقامات بلند امامان معصوم شیعه به طور کلی و امام عصر علیه السلام به طور خاص، مطالعه و تامل در کتاب‏هایی است که در این زمینه نگاشته شده است که از جمله می‏توان به کتاب‏های زیر اشاره کرد: الکافی، محمدبن یعقوب کلینی (ج‏1، کتاب الحجة)، کتاب الغیبة، محمد بن ابراهیم نعمانی، کتاب الغیبة، ابوجعفر محمدبن الحسن معروف به شیخ طوسی، کمال‏الدین و تمام‏النعمة، محمدبن علی بن الحسین معروف به شیخ طوسی، بحارالانوار، مولی محمدباقر مجلسی (ج‏51 ، 52 و 53) . بحمدالله همه این کتاب‏ها به فارسی ترجمه شده و در دسترس همگان است .

البته باید توجه داشت که شناخت و معرفت‏حقیقی نسبت‏به حجت‏خدا تنها با مطالعه کتاب حاصل نمی‏شود و در این راه باید از عنایات حضرت حق نیز مدد جوییم و - همچنانکه در دعایی که پیش از این بدان اشاره کردیم، ملاحظه شد - از درگاه الهی نیز توفیق شناخت‏حجتش را درخواست کنیم، تا بدین وسیله از گمراهی و سرگردانی نجات یابیم . این موضوع را از روایتی که مرحوم کلینی از «محمد بن حکیم‏» نقل کرده، می‏توان استفاده کرد . در این روایت آمده است:

از ابی‏عبدالله (امام جعفر صادق علیه السلام) پرسیدم: معرفت‏ساخته کیست؟ فرمود: از ساخته‏های خداوند است و برای بندگان نقشی در حصول معرفت نیست .

شاید بتوان گفت که شناخت نشانه‏ها و علائم ظهور نیز یکی از فروع شناخت امام عصر علیه السلام است; زیرا شناخت دقیق نشانه‏ها و علائم ظهور موجب می‏گردد که انسان فریب مدعیان دروغین مهدویت را نخورد و در دام شیادانی که ادعای «مهدی‏» بودن دارند نیفتد .

بنابراین بر همه منتظران لازم است که پس از شناخت کامل امام عصر علیه السلام به مطالعه و شناسایی علائم و نشانه‏های ظهور نیز بپردازند .

برای آشنایی با نشانه‏های ظهور نیز علاوه بر کتاب‏هایی که در بالا بدانها اشاره شد می‏توان به کتاب‏های زیر مراجعه کرد: نوائب‏الدهور فی علائم‏الظهور، سیدحسن میرجهانی، عصر ظهور، علی کورانی، روزگار رهایی، کامل سلیمان، ترجمه علی‏اکبر مهدی‏پور و نشانه‏های ظهور او، محمد خادمی شیرازی .

2 - 3 . پیراستگی از بدی‏ها و آراستگی به خوبی‏ها
وظیفه مهم دیگری که هر شیعه منتظر بر عهده دارد پیراستن خود از خصایص ناپسند و آراستن خود به اخلاق نیکو است، چنانکه در روایتی که از امام صادق علیه السلام نقل شده، آمده است:

هر کس دوست می‏دارد از یاران حضرت قائم علیه السلام باشد باید که منتظر باشد و در این حال به پرهیزکاری و اخلاق نیکو رفتار نماید، در حالی که منتظر است، پس چنانچه بمیرد و پس از مردنش قائم علیه السلام به پاخیزد، پاداش او همچون پاداش کسی خواهد بود که آن حضرت را درک کرده است، پس کوشش کنید و در انتظار بمانید، گوارا باد بر شما [این اجر] ای گروه مشمول رحمت‏خداوند!

امام عصر علیه السلام نیز با توجه به ناگهانی بودن امر ظهور همه شیعیان را در زمان غیبت‏به انجام اعمال پسندیده و دوری از اعمال ناپسند فراخوانده، می‏فرماید:

پس هر یک از شما باید آنچه را که موجب دوستی ما می‏شود، پیشه خود سازد و از هر آنچه موجب خشم و ناخشنودی ما می‏گردد، دوری گزیند; زیرا فرمان ما به یکباره و ناگهانی فرامی‏رسد و در آن زمان توبه و بازگشت‏برای کسی سودی ندارد و پشیمانی از گناه کسی را از کیفر ما نجات نمی‏بخشد .

موضوع تهذیب نفس و دوری گزیدن از گناهان و اعمال ناشایست، به عنوان یکی از وظایف منتظران در عصر غیبت، از چنان اهمیتی برخوردار است که در توقیع شریفی که از ناحیه مقدسه حضرت صاحب‏الامر به مرحوم شیخ مفید، رضی الله عنه، صادر گردیده، اعمال ناشایست و گناهانی که از شیعیان آن حضرت سر می‏زند، یکی از اسباب و یا تنها سبب طولانی شدن غیبت و دوری شیعیان از لقای آن بدر منیر شمرده شده است:

... پس تنها چیزی که ما را از آنان (شیعیان) پوشیده می‏دارد، همانا چیزهای ناشایستی است که از ایشان به ما می‏رسد و خوشایند ما نیست و از آنان انتظار نمی‏رود .

باید توجه داشت که ما تنها زمانی می‏توانیم خود را منتظر امام عدالت‏گستر و پیرو او بدانیم که در زندگی فردی و اجتماعی خود، راه و روش مورد نظر او را اجرا کنیم . چنانکه در نامه امیرالمؤمنین علی علیه السلام خطاب به عثمان‏بن حنیف، فرماندار بصره آمده است:

آگاه باش که هر پیروی را پیشوایی است که پی وی را پوید و از نور دانش او روشنی جوید، بدان که پیشوای شما بسنده کرده است از دنیای خود به دو جامه فرسوده و دو قرصه نان را خوردنی خویش نموده . بدانید که شما چنین نتوانید کرد . لیکن مرا یاری کنید به پارسایی و کوشیدن و پاکدامنی و درستی ورزیدن .

برخی منابع که با مطالعه آنها می‏توان به الگوی مطلوب برای اخلاق و رفتار مورد نظر ائمه معصومین، علیهم‏السلام، دست‏یافت عبارتند از:

1 . دعای «مکارم‏الاخلاق‏» امام سجاد علیه السلام ; این دعای شریف که در صحیفه سجادیه (دعای بیستم) و در پایان کتاب مفاتیح‏الجنان، شیخ عباس قمی آمده، یکی از بهترین منابع برای شناخت فضایل و رذایل اخلاقی است .

2 . دعای امام زمان علیه السلام ; این دعا در مفاتیح‏الجنان نقل شده و با جمله «اللهم ارزقنا توفیق الطاعة ...» آغاز می‏شود . دعای یادشده که از امام زمان علیه السلام نقل شده از جمله دعاهایی است که می‏تواند به ما تصویری روشن از شیعه منتظر ارایه دهد و ما را با انتظارات امام از شیعیانش آشنا کند .

3 - 3 . پیوند با مقام ولایت
حفظ و تقویت پیوند قلبی با امام عصر علیه السلام و تجدید دایمی عهد و پیمان با آن حضرت یکی دیگر از وظایف مهمی است که هر شیعه منتظر در عصر غیبت‏بر عهده دارد . بدین معنا که یک منتظر واقعی حضرت حجت علیه السلام با وجود غیبت ظاهری آن حجت الهی هرگز نباید احساس کند که در جامعه رها و بی‏مسؤولیت رها شده و هیچ تکلیفی نسبت‏به امام و مقتدای خود ندارد .

این موضوع در روایات بسیاری مورد تاکید قرار گرفته است که در این مجال به برخی از آنها اشاره می‏کنیم:

در روایتی که از امام محمد باقر علیه السلام نقل شده آن حضرت در تفسیر این کلام خدای تعالی:

ای کسانی که ایمان آورده‏اید، شکیبا باشید و دیگران را به شکیبایی فرا خوانید و مراقب و مواظب باشید و از خدا بترسید، باشد که رستگار شوید .

می‏فرمایند:

بر انجام واجبات صبر کنید و با دشمنانتان پایداری کنید، و پیوند خود را با امام منتظرتان مستحکم نمایید .

همچنین امام صادق علیه السلام در روایت دیگری که در تفسیر آیه مزبور وارد شده می‏فرمایند:

بر واجبات صبر کنید و یکدیگر را بر مصایب به صبر وادارید و خود را بر پیوند با امامان [و یاری آنها] ملتزم سازید .

روایات دیگری نیز به همین مضمون از امام جعفر صادق و امام موسی کاظم، علیهماالسلام، وارد شده است که به جهت رعایت اختصار از ذکر آنها خودداری می‏کنیم .

این‏که می‏بینیم در روایت‏های متعددی، امامان ما شیعیان خود را به تجدید عهد و بیعت‏با امام زمان خود سفارش کرده و از آنها خواسته‏اند که در آغاز هر روز و حتی بعد از هر نماز واجب، دعای عهد بخوانند، همه نشان از اهمیت پیوند دائمی شیعیان با مقام عظمای ولایت و حجت‏خدا دارد .

یکی از مشهورترین دعاهای عهد، دعایی است که مرحوم سید بن طاووس آن را در کتاب ارزشمند مصباح‏الزائر به نقل از امام صادق علیه السلام روایت کرده و در ابتدای آن آمده است که:

هر کس چهل بامداد خدا را با این عهد بخواند، از یاوران قائم ما خواهد بود، پس اگر پیش از [ظهور] قائم از دنیا برود، خداوند تعالی او را از قبرش خارج می‏سازد [تا قائم را یاری دهد] . و خداوند به شماره هر کلمه [از آن] هزار حسنه به او عطا کند و هزار بدی را از او برطرف می‏سازد .

به دلیل اهمیت و اعتبار مضمون این دعای شریف در اینجا بخشی از آن را نقل می‏کنیم:

بار خدایا! من در بامداد این روز و تمام دوران زندگانیم، عهد و عقد و بیعتی را که از آن حضرت بر گردن دارم با او تجدید می‏کنم، که هرگز از آن عهد و بیعت‏برنگردم و بر آن پایدار بمانم . بار خدایا! مرا از انصار و یاران آن حضرت و از مدافعان [حریم مقدس] او، و شتابندگان در پی انجام مقاصد او و اطاعت‏کنندگان از دستورات و نواهی او و حمایت‏کنندگان از [وجود شریف] او و سبقت‏جویان به سوی خواسته او و شهید شدگان در حضور او قرار ده .

دقت در عبارت‏های بالا می‏تواند تصویری روشن از مفهوم عهد و پیمان با امام و حجت زمان به ما ارایه دهد .

آیا اگر هر شیعه منتظر در آغاز هر روز، با حضور و توجه، چنین عهد و پیمانی را با امام و مقتدای خود تجدید نماید، هرگز به رکود، ذلت و خواری و ظلم و بی‏عدالتی تن خواهد داد؟

آیا هرگز حاضر خواهد شد که به رضای مولا و سرور خود بی‏اعتنایی کند و تن به گناه و معصیت دهد؟ مسلما خیر . بدون هیچ تردیدی اگر در جامعه‏ای چنین فرهنگی حاکم شود و همه تنها در پی رضای امام زمان خود باشند، آن جامعه هرگز دچار بحران فرهنگی، از خودبیگانگی، یاس و نومیدی و انحطاط نخواهد شد . این نکته نیز مسلم است که اگر همه منتظر امر (حکومت) ما، بسان آن است که در راه خدا به خون خود غلتیده باشد .

هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناسد، به مرگ جاهلی مرده است .

شیعیان با همدلی و همراهی دست‏بیعت و یاری به سوی مولا و سرور خود دراز کنند و بر نصرت او متفق شوند دیری نخواهد پایید که فرج مولایشان را درک خواهند کرد و برای همیشه از ظلم‏ها و ذلت‏ها رهایی‏خواهند یافت . چنانکه در توقیع شریفی که پیش از این نیز به بخشی از آن اشاره شد آمده است:

اگر شیعیان ما، که خداوند آنان را در اطاعتش یاری دهد، در وفای پیمانی که از ایشان گرفته شده یکدل و مصمم باشند، نعمت لقای ما از آنان به تاخیر نمی‏افتد و سعادت دیدار ما برای آنها با معرفت کامل و راستین نسبت‏به ما تعجیل می‏گردد .

شیعیان منتظر علاوه بر دعای عهد می‏توانند با بهره‏گیری از دعاها و زیارت‏های دیگری که مرتبط با امام عصر علیه السلام است، پیوند و ارتباط دائمی خود را با آن امام برقرار سازند که از آن جمله می‏توان به دعای ندبه، دعای فرج، دعای زمان غیبت، استغاثه به امام زمان علیه السلام زیارت آل‏یاسین، زیارت امام عصر در روز جمعه، نماز امام زمان و ... اشاره کرد . دعا به امام زمان علیه السلام در قنوت و تعقیب نمازهای پنجگانه نیز می‏تواند در ایجاد ارتباط و انس بیشتر با آن حضرت مؤثر باشد . چشم‏انتظاران امام عصر علیه السلام همچنین می‏توانند با حضور در مساجد و مکان‏های مقدسی که منسوب به امام عصر علیه السلام است همچون مسجد جمکران در قم، مسجد سهله در نجف، سرداب مقدس سامرا و ... پیوند خویش را با آن حضرت روز به روز مستحکم‏تر نمایند .

4 - 3 . کسب آمادگی برای ظهور حجت‏حق
یکی دیگر از وظایفی، که به تصریح روایات، در دوران غیبت‏بر عهده شیعیان و منتظران فرج قائم آل محمد صلی الله علیه و آله است کسب آمادگی‏های نظامی و مهیا کردن تسلیحات مناسب هر عصر برای یاری و نصرت امام غائب است . چنانکه در روایتی که نعمانی از امام صادق علیه السلام نقل کرده، آمده است:

هر یک از شما باید برای خروج حضرت قائم علیه السلام [سلاحی] مهیا کند . هر چند یک تیر باشد; خدای تعالی هر گاه بداند کسی چنین نیتی دارد امید آن است که عمرش را طولانی کند تا آن حضرت را درک کند [و از یاران و همراهانش قرار گیرد] .

در روایت دیگری مرحوم کلینی از امام ابوالحسن [موسی کاظم علیه السلام] نقل می‏کند که:

... هر کس اسبی را به انتظار امر ما نگاه دارد و به سبب آن دشمنان ما را خشمگین سازد، در حالی که او منسوب به ماست، خداوند روزیش را فراخ گرداند، به او شرح صدر عطا کند، او را به آرزویش برساند و در رسیدن به خواسته‏هایش یاری کند .

همچنین مرحوم کلینی در الکافی از «ابوعبدالله جعفی‏» روایتی را نقل می‏کند که توجه به مفاد آن بسیار مفید است:

حضرت ابوجعفر محمدبن علی (امام باقر) علیهماالسلام، به من فرمودند: منتهای زمان مرابطه (مرزداری) (34) نزد شما چند روز است؟ عرضه داشتم: چهل روز فرمودند: ولی مرابطه ما مرابطه‏ای است که همیشه هست ... .

علامه مجلسی در شرح این فرمایش امام علیه السلام می‏فرماید:

بر شیعیان واجب است که خود را بر اطاعت امام بر حق و انتظار فرج او ملتزم سازند و برای یاری نمودنش مهیا باشند .

شیخ محمد حسن نجفی نیز در کتاب جواهرالکلام در شرح روایت مزبور می‏فرماید:

مرابطه در این روایت‏به معنای اراده انتظار فرج در تمام ساعات شبانه‏روز است، همچنانکه در بعضی از روایات نیز به این معنا اشاره شده است، نه مرابطه مصطلح در فقه .

شاید بتوان گفت که کلام صاحب جواهر نیز در نهایت‏به همان کلام علامه مجلسی بر می‏گردد که فرمود: مرابطه در روایت مزبور به معنای آمادگی و مهیا بودن برای یاری امام منتظر است .

رمز اینکه شیعه باید هر لحظه آماده یاری امام خود باشد این است که زمان ظهور برای ما مشخص نیست و هر آن که اراده خداوند تعلق گیرد ممکن است ظهور واقع شود . بنابراین شیعیان باید همواره در حال آماده‏باش به سر برند تا در موقع لزوم به فرمان امام خود برای مقابله با مستکبران و ظالمان جهان به پا خیزند .

با نگاهی به تاریخ شیعه می‏توانیم به عمق باور مردم به موضوع ظهور و آمادگی همیشگی آنها برای این موضوع پی بریم . «ابن بطوطه‏» در سفرنامه خود می‏نویسد:

ندبه شیعیان حله برای امام زمان ... در نزدیکی بازار بزرگ شهر، مسجدی قرار دارد که بر در آن، پرده حریری آویزان است و آنجا را «مسجد صاحب‏الزمان‏» می‏خوانند . شب‏ها پیش از نماز عصر، صد مرد مسلح با شمشیرهای آخته ... اسبی یا استری زین‏کرده می‏گیرند و به سوی مسجد صاحب‏الزمان روانه می‏شوند . پیشاپیش این چارپا، طبل و شیپور و بوق زده می‏شود . سایر مردم در طرفین این دسته حرکت می‏کنند و چون به مسجد صاحب‏الزمان می‏رسند، در برابر در ایستاده و آواز می‏دهند که:

«بسم‏الله، ای صاحب‏الزمان، بسم‏الله بیرون آی که تباهی روی زمین را فراگرفته و ستم فراوان گشته، وقت آن است که برآیی، تا خدا به وسیله تو حق را از باطل جدا گرداند ...» و به همین ترتیب به نواختن بوق و شیپور و طبل ادامه می‏دهند تا نماز مغرب فرا رسد ...

باید توجه داشت که نحوه آمادگی و مهیا بودن برای ظهور بستگی به شرایط زمان و مکان دارد و اگر در بعضی از روایات سخن از آماده کردن اسب و شمشیر برای ظهور ولی امر علیه السلام به میان آمده، و برای آن فضیلت‏بسیار برشمرده شده است، به این معنا نیست که اینها موضوعیت دارند، بلکه با قدری تامل روشن می‏شود که ذکر این موارد تنها به عنوان تمثیل و بیان لزوم آمادگی رزمی برای یاری آخرین حجت‏حق است و مسلما در این عصر بر شیعیان لازم است که با فراگرفتن فنون رزمی و مسلح شدن به تجهیزات نظامی روز، خود را برای مقابله با دشمنان قائم آل محمد، علیهم‏السلام، آماده سازند . البته در حال حاضر به دلیل حاکمیت دولت‏شیعی و حکومت فقیه جامع‏الشرایط بر سرزمین اسلامی ایران این وظیفه در درجه اول بر عهده حکومت اسلامی است که در هر زمان قوای مسلح کشور را در بالاترین حد آمادگی نظامی قرار دهند تا به فضل خدا در هر لحظه که اراده الهی بر ظهور منجی عالم بشریت‏حضرت مهدی، عجل‏الله‏تعالی فرجه، قرار گرفت‏بتوانند به بهترین نحو در خدمت آن حضرت باشند .

5 - 3 . ارتباط با فقها و مراجع تقلید
ما از یک سو می‏دانیم که در دوران غیبت هیچیک از احکام اسلام تعطیل نشده و باید تا آمدن امام عصر علیه السلام به همه آنچه اسلام از ما خواسته است عمل کنیم . و از سوی دیگر می‏دانیم که امکان دسترسی به امام معصوم علیه السلام و فراگرفتن مستقیم احکام دین از ایشان، برای ما وجود ندارد . حال در این شرایط چه باید کرد؟ آیا دست روی دست‏بگذاریم و به هیچیک از احکام اسلام عمل نکنیم یا به هر آنچه خود احتمال می‏دهیم درست‏باشد عمل کنیم؟ قطعا هیچیک از این دو راه ما را به مقصود نمی‏رساند . اما آیا امامان معصوم، علیهم‏السلام، فکری برای شیعیان خود در زمان غیبت نکرده‏اند؟ در پاسخ این پرسش باید گفت که: ائمه، علیهم‏السلام، تکلیف ما را در زمان غیبت و عدم دسترسی به امام معصوم مشخص کرده و به ما امر فرموده‏اند که به فقهای جامع‏الشرایط مراجعه کنیم . چنانکه در روایتی که امام حسن عسکری علیه السلام از امام صادق علیه السلام نقل می‏کند چنین می‏خوانیم:

... اما هر یک از فقها که نفس خود را بازدارنده، دین خود را نگهدارنده، هوای خود را پس‏زننده و اوامر مولای خود را اطاعت کننده بود، بر عوام (مردم) لازم است که از او پیروی کنند و تنها بعضی از فقهای شیعه هستند که از این صفات برخوردارند نه همه آنها .

امام عصر علیه السلام نیز در یکی از توقیعات خود در پاسخ «اسحاق بن یعقوب‏» می‏فرماید:

... و اما در رویدادهایی [که در آینده] پیش می‏آید به راویان حدیث ما مراجعه کنید; زیرا آنها حجت‏بر شما هستند و من حجت‏خدا برایشان .

چنانکه می‏دانید در طول 69 سال غیبت صغری; یعنی از سال 260 تا 329 ق . چهار تن از بزرگان شیعه به عنوان «نواب خاص‏» واسطه بین امام مهدی علیه السلام و مردم بودند . آنها پرسش‏های علما و بزرگان شیعه و حتی برخی از مردم معمولی را با آن حضرت مطرح می‏کردند و ایشان نیز پاسخ آنها را می‏دادند . اما با پایان دوران غیبت صغری و آغاز دوران غیبت کبری دیگر کسی به عنوان نایب خاص معرفی نشد و مردم موظف شدند برای یافتن پاسخ پرسش‏های دینی خود به راویان احادیث اهل‏بیت، علیهم‏السلام، که همان فقهای جامع‏الشرایط بودند مراجعه کنند . از آن زمان به بعد فقها به عنوان نواب عام امام عصر علیه السلام مطرح شدند و رسالت هدایت‏شیعه را در عصر غیبت‏بر عهده گرفتند .

بنابراین بر همه منتظران امام عصر علیه السلام لازم است که بنا به فرموده امامان خود با پیروی از فقها و مجتهدان واجد شرایط، اعمال دینی خود را انجام دهند .

در زمینه امور اجتماعی و سیاسی نیز وظیفه مردم اطاعت از فقیهی است که از سوی بزرگان شیعه به عنوان «ولی فقیه‏» انتخاب شده است .

6 - 3 . دعا برای تعجیل فرج
یکی از وظایف مهمی که بنا به تصریح حضرت صاحب‏الامر علیه السلام بر عهده همه منتظران گذاشته شده، دعا برای تعجیل فرج است .

امام عصر علیه السلام در توقیعی که خطاب به «اسحاق بن یعقوب‏» صادر شده، می‏فرمایند:

برای تعجیل فرج بسیار دعا کنید که فرج شما همان است .

امام حسن عسکری علیه السلام نیز دعا برای تعجیل فرج را شرط رهایی از فتنه‏های دوران غیبت دانسته، می‏فرماید:

به خدا سوگند [او] غیبتی خواهد داشت که در آن تنها کسانی از هلاکت نجات می‏یابند که خداوند آنها را بر قول به امامتش ثابت‏قدم داشته و در دعا برای تعجیل فرجش موفق کرده است .

دعا برای تعجیل فرج از چنان اهمیتی برخوردار است که امام صادق علیه السلام می‏فرماید:

هر کس بعد از نماز صبح و نماز ظهر بگوید: «خداوندا! بر محمد و خاندان او درود فرست و در فرج ایشان تعجیل کن‏» نمیرد تا قائم [ علیه السلام] را دریابد .

در روایت دیگری نیز آمده است که هر کس چنین کند خداوند شصت‏حاجت او را برآورده می‏سازد; سی حاجت از حوائج دنیا و سی حاجت از حوائج آخرت .

بنابراین همه شیعیان باید در طول شبانه‏روز، در اوقات نماز و در همه ایامی که در آنها دعا سفارش شده، دعا برای تعجیل فرج را به عنوان یک تکلیف و وظیفه مهم عصر غیبت فراموش نکنند . بلکه این دعا را بر همه دعاهای خود مقدم کنند تا خداوند به برکت این دعا آنها را آنها را از همه فتنه‏ها و آشوب‏های زمان غیبت در امان نگهدارد و همه گرفتاری‏ها و غم و غصه‏های آنها را برطرف سازد .

7 - 3 . بزرگداشت‏یاد و نام حضرت مهدی علیه السلام
مؤمنان باید نام همه معصومین، علیهم‏السلام، را بزرگ بدارند و جز با تعظیم و احترام از آنها یاد نکنند . اما در این میان امام مهدی علیه السلام جایگاه و شان ویژه‏ای دارند; زیرا:

1 . ایشان امام عصر و زمان ما و حجت‏حی و حاضر و ناظر خداوند هستند;

2 . آن حضرت وارث همه فضایل و شایستگی‏هایی هستند که در خاندان رسالت وجود داشته است;

3 . آن امام احیاکننده مکتب اهل‏بیت، علیهم‏السلام، بلکه احیاکننده دین و دین‏باوری در سراسر جهان هستند;

4 . ایشان، در بین امامان پیش از خود نیز از جایگاه ویژه‏ای برخوردار بودند . تا آنجا که امام صادق علیه السلام در پاسخ کسی که از ایشان می‏پرسد: «آیا قائم علیه السلام متولد شده است‏» می‏فرماید:

خیر، اما اگر او را دریابم در همه ایام زندگانی‏ام خدمتگزارش خواهم بود .

اما بزرگداشت‏یاد و نام امام مهدی علیه السلام مصادیق مختلفی دارد که ما در اینجا به برخی از آنها اشاره می‏کنیم:

الف) برپاخاستن به هنگام شنیدن نام‏های آن حضرت
بر همه ارادتمندان حضرت مهدی علیه السلام لازم است که به هنگام شنیدن نام‏ها و القاب آن حضرت، بویژه

برای تعجیل فرج بسیار دعا کنید که فرج شما همان است .

بر شیعیان واجب است که خود را بر اطاعت امام بر حق و انتظار فرج او ملتزم سازند و برای یاری نمودنش مهیا باشند .

نام مبارک «قائم‏» از جا برخیزند و نسبت‏به امام خود ادای احترام کنند .

روایت‏شده است که روزی در مجلس حضرت صادق علیه السلام نام مبارک حضرت صاحب‏الامر علیه السلام برده شد، امام ششم به منظور تعظیم و احترام نام آن حضرت از جای خود برخاسته قیام فرمود .

همچنین نقل شده است: زمانی که «دعبل خزاعی‏» قصیده معروف خود در وصف اهل‏بیت، علیهم‏السلام، را در پیشگاه امام رضا علیه السلام می‏خواند، آن امام با شنیدن نام حضرت حجت علیه السلام از جای برمی‏خیزد، دست‏خود را به نشانه تواضع بر سر می‏گذارد و برای تعجیل در فرج آن حضرت دعا می‏کند .

برخاستن به هنگام شنیدن نام امام مهدی علیه السلام می‏تواند به معنای اعلام آمادگی برای یاری و نصرت آن حضرت و همچنین اعلام درک حضور و شهود آن حضرت باشد .

ب) نکوداشت روزهای منسوب به آن حضرت
شیعیان باید در روزهایی مانند اعیاد چهارگانه اسلامی (فطر، قربان، غدیر و جمعه)، شب و روز نیمه شعبان به طور ویژه به یاد امام غایب خود باشند و با خواندن زیارت آن حضرت و خواندن دعاهایی مانند دعای ندبه، عهد، فرج و ... پیمان خود را با امامشان تجدید کنند .

ج) آغاز کردن هر روز با سلام به پیشگاه آن حضرت
منتظران امام مهدی علیه السلام باید که در آغاز هر روز و در تعقیب نماز صبح، سلام به مولای خود را فراموش نکنند و بسته به فرصت و وقتی که دارند با یکی از زیارت‏های وارد شده و یا دعای عهد به امام خود عرض ارادت کنند تا هرگز یاد و نام آن حضرت از دل‏هایشان زایل نگردد .

با توجه به آنچه گفته شد اگر بخواهیم مفهوم انتظار در مکتب تشیع را در چند جمله بیان کنیم می‏توانیم بگوییم که انتظار در مکتب تشیع حالت انسانی است که ضمن پیراستن وجود خویش از بدی‏ها و آراستن آن به خوبی‏ها، در ارتباطی مستمر با امام و حجت زمان خویش همه همت‏خود را صرف زمینه‏سازی ظهور مصلح آخرالزمان نموده و در جهت تحقق وعده الهی نسبت‏به برپایی دولت کریمه اهل‏بیت، علیهم‏السلام، با تمام وجود تلاش می‏کند .

4 . نقش سازنده انتظار
انتظار منجی موعود از سویی عاملی برای پایداری و شکیبایی در برابر سختی‏ها و مشکلات عصر غیبت و از سویی دیگر عاملی برای پویایی، تحرک و آماده‏باش همیشگی شیعیان است . براساس تعالیم ائمه معصومین، علیهم‏السلام، منتظر باید هر لحظه آماده ظهور باشد و زندگی خود را چنان سامان دهد که هر زمان اراده خدا به ظهور تعلق گرفت‏بتواند با سربلندی در پیشگاه حجت‏خدا حاضر شود .

آنچه درباره نقش سازنده انتظار گفته شد تنها زمانی مفهوم خود را بدرستی باز می‏یابد که بدانیم در مذهب شیعه «منجی موعود» تنها به عنوان انسان برتری که در آخرالزمان زمین را از عدالت پر می‏سازد و انسان‏های در بند را رهایی می‏بخشد مطرح نیست; بلکه در این مذهب او به عنوان تداوم‏بخش رسالت انبیا، وارث اولیای الهی و در یک کلام «حجت‏خدا»  بر روی زمین نیز مطرح است .

به اعتقاد شیعه حجت‏خداوند بر روی زمین از طرفی دلیل و راهنمای آشکار مردم به سوی صراط مستقیم و از طرف دیگر ملاک و معیاری است که انسان‏ها می‏توانند با رجوع به او میزان انطباق خود را با دین خدا بسنجند .

با توجه به این مفهوم آنکه در انتظار ظهور حجت است‏خود را مکلف می‏کند که تا همه مناسبات فردی و جمعی‏اش انعکاس انتظارش باشد;

به بیان دیگر تنها کسانی در زمان «ظهور» سربلندند که در زمان «غیبت‏» در جهت تامین رضایت مولایشان تلاش کرده باشند .

این معنا را بصراحت می‏توان از قرآن و روایات استفاده کرد . در یکی از آیات قرآن کریم آمده است:

روزی که برخی نشانه‏های خدا آشکار شود، ایمان کسی که پیش از آن ایمان نیاورده یا به هنگام ایمان کار نیکی انجام نداده است، برای او سودی نخواهد داشت . بگو چشم به راه باشید، ما نیز چشم به راهیم . (49)

در ذیل آیه یادشده، روایات متعددی به طریق شیعه و اهل سنت نقل شده که در آنها «روزی که برخی نشانه‏های خدا آشکار شود» به زمان ظهور حضرت مهدی علیه السلام تفسیر شده است . (50)

از جمله در روایتی که از امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه مزبور وارد شده، چنین آمده است:

مراد از نشانه‏ها امامان هستند و آن نشانه‏ای که انتظار کشیده می‏شود، قائم علیه السلام است . در آن زمان ایمان کسی که پیش از قیام آن حضرت با شمشیر، ایمان نیاورده برای او سودی نخواهد داشت، اگرچه به پدران آن حضرت که پیش از او بودند، ایمان آورده باشد . (51)

امام صادق علیه السلام در روایت دیگری آیه یادشده را چنین تفسیر می‏کنند:

[مراد از آن روز] زمان خروج قائم ماست که انتظارش کشیده می‏شود، آنگاه فرمود: ای ابابصیر! خوشا به حال پیروان قائم ما که در زمان غیبت او چشم به راه ظهور اویند و در زمان ظهورش او را پیروی می‏کنند . آنها دوستان خدا هستند که نه بیمناک می‏شوند و نه اندوهگین می‏گردند . (52)

در زیارت «ال‏یاسین‏» نیز که از ناحیه مقدسه امام عصر علیه السلام نقل شده، با اشاره به آیه مذکور، خطاب به ائمه معصومین، علیهم‏السلام، آمده است:

... رجعت‏شما [امامان] حق است و هیچ تردیدی در آن نیست، روزی که ایمان کسی که پیش از آن ایمان نیاورده یا به هنگام ایمان کار نیکی انجام نداده است، برای او سودی نخواهد داشت . (53)

با توجه به این نکته که «رجعت‏» از رویدادهای مقارن با عصر ظهور امام مهدی علیه السلام است‏بروشنی می‏توان نتیجه گرفت که آیه یادشده نیز در زمان ظهور تحقق می‏یابد .

نکته‏ای که از آیه و روایات یادشده استفاده می‏شود این است که هر کس باید تا پیش از آشکار شدن حجت‏خداوند چنان زندگی کند و خود و جامعه‏اش را چنان بسازد که بتواند به هنگام ظهور در پیشگاه آن حضرت پاسخگو باشد; چراکه در آن روز دیگر توبه و پشیمانی سودی ندارد .

در روایتی که پیش از این از حضرت صاحب‏الامر علیه السلام نقل کردیم، دیدیم که آن حضرت درباره وظایف شیعیان در زمان غیبت می‏فرماید:

پس هر یک از شما باید آنچه را که موجب دوستی ما می‏شود، پیشه خود سازد و از هر آنچه که موجب خشم و ناخشنودی ما می‏گردد، دوری گزیند; زیرا فرمان ما به‏یکباره و ناگهانی فرا می‏رسد و در آن زمان توبه و بازگشت‏برای کسی سودی ندارد و پشیمانی از گناه کسی را از کیفر ما نجات نمی‏بخشد .

با توجه به آنچه گفته شد در می‏یابیم که انتظار «حجت‏» انتظاری است زنده و پویا که در لحظه لحظه حیات آدمی جاری می‏شود و زندگی فردی و اجتماعی او را متحول می‏سازد .