حوزه    فرهنگ –  ميراث فرهنگي
موضوع    اتهام‌زني به رهبري در مورد يک تخريب
تحلیل و استناد

راديو زمانه:
تهدید و تخریب ۳۰۵ منطقه باستانی برای طرح رهبر جمهوری اسلامی

آیت‌الله خامنه‌ای در سفری که در سال ۱۳۷۵ به خوزستان انجام داد دستور داد که ۵۵۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی در استان خوزستان احیا شود. اجرای این طرح ۳۰۵ منطقه باستانی خوزستان را مورد تهدید قرار داده و برخی از این محوطه‌ها نیز در این مدت تخریب شده‌اند.

مؤسسه «جهاد نصر» که خود را به عنوان یک «مؤسسه غیر دولتی» با «روحیه جهادی» معرفی می‌کند، اما پیشینه آن به «جهاد سازندگی» در دوران جنگ می‌رسد، اجرای طرح احیای ۵۵۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی در استان خوزستان را به عهده گرفته است. استانداری خوزستان، وزارت نیرو، جهاد کشاورزی، وزارت اقتصاد و دارایی از سازمان‌ها و نهادهای دولتی هستند که با مؤسسه جهاد نصر، برای تحقق پیدا کردن دستور رهبری جمهوری اسلامی همکاری می‌کنند.

اجرای طرح رهبری در سال ۱۳۷۵ به تصویب رسید، در سال ۱۳۸۷ آغاز شد و در سال ۱۳۸۹، در دولت محمود احمدی‌نژاد سرعت گرفت. بودجه این طرح از محل صندوق توسعه ملی در ابتدا یک و نیم میلیارد دلار بود، اما به تدریج این مبلغ افزایش پیدا کرد. تنها در سال گذشته ۳۰۰ میلیون دلار دیگر به طرح رهبری اعتبار تعلق گرفت.

تخریب روشمند میراث فرهنگی خوزستان

ابتدا خبرهایی منتشر شده بود مبنی بر اینکه کشاورزان خوزستانی برخی تپه‌های باستانی، برای مثال تپه چغامیش را مسطح کرده‌اند. اما اکنون معلوم شده که تخریب محوطه‌های باستانی استان خوزستان روشمند بوده و به طرح رهبری برای احیای ۵۵۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی ربط دارد. مناطقی که این طرح در آن‌ها اجرا می‌شود پر از محوطه‌های باستانی‌ است و در همان حال «جهاد نصر» از گرفتن استعلام از سازمان میراث فرهنگی خودداری کرده است.

پیامد آن برای میراث فرهنگی ایران گسترده شدن هرچه بیشتر دامنه تخریب‌هاست...

توصیه و پیشنهاد :

   1.    پيشنهاد مي‌شود در اين خصوص تحقيق لازم صورت گيرد و گزارش از واقعيت اين طرح در رسانه‌هاي داخلي ارائه شود.

2.    پيشنهاد مي‌شود اين گزارش به صورت تلويزيوني هم پخش شود.

حوزه    فرهنگ – معماري
موضوع    مرمت ميراث گذشتگان به دست بيگانگان
تحلیل و استناد

ايسنا:
آلمانی‌ها میدان نقش‌جهان را محکم می‌کنند

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان گفت: با هماهنگی استانداری و سازمان میراث فرهنگی، یک هیئت آلمانی استحکام‌بخشی میدان نقش جهان را بر عهده می‌گیرد.

به گزارش خبرنگار ایسنا منطقه اصفهان، فریدون الهیاری امروز (چهارشنبه) در جمع خبرنگاران با اشاره به اینکه میدان امام (ره) نگین جهان محسوب می‌شود، اظهار کرد: علی‌رغم حواشی و مشکلاتی که درباره میدان امام (ره) وجود دارد، اتفاقات خوبی برای این بنای ارزشمند در راه است.

وی با بیان اینکه مسئله استحکام‌بخشی این میدان یک پروژه جهانی است، افزود: مقرر شده با هماهنگی استانداری اصفهان و سازمان میراث فرهنگی یک هیئت آلمانی استحکام بخشی این بنا را بر عهده بگیرد و عقد قرارداد با این هیئت به زودی انجام می‌شود.

توصیه و پیشنهاد :

   1.    پيشنهاد مي‌شود يادداشتي با بررسي ابعاد اين خبر و جزئيات فرآيند محکم‌سازي، اين پرسش را مطرح کند که معماران قديم کجا هستند که بايد از آلمان براي مرمت و محکم‌سازي ميدان امام متخصص بياد؟ آيا جز اين است که با دست خودمان علم گران‌قيمت و ارزشمند معماري ايراني را به گورستان فرستاده‌ايم و حالا بايد از خارج کسي بيايد؟

2.    پيشنهاد مي‌شود در اين خصوص مصاحبه‌اي با مسئولين ميراث فرهنگي انجام شود و پرسش‌هاي فوق مطرح گردد.

حوزه    فرهنگ – میراث فرهنگی
موضوع    ادامه تخریب خانه‌های تاریخی
تحلیل و استناد

ایسنا :
شکوه « بیت‌المقدس شیراز » از بین رفت
ترفند همیشگی را تکرار کردند. درِ خانه را بستند،‌ همه ساختمان را پایین آوردند و نیمه‌شب دیوارهایی که تا دیروز پوشش کارشان بود را تخریب و تا صبح نخاله‌ها را هم منتقل کردند و حالا فقط زمینی بایر وسط شهر و کنار «خدایْ خانه» باقی‌مانده است.

به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، تا همین دیروز یکی از زیباترین معماری‌های اسلامی در قلب بافت تاریخی شیراز وجود داشت. سلسله مراتبی که بر اساس آن از گذرهای باریک و کوچک به یک بنای عظیم و باشکوه مذهبی می‌رسیدند، به « مسجد عتیق شیراز »؛ جایی که « خدای خانه » یا « یت‌المقدس » می‌نامند و از اوایل اسلام در آن انجام مناسک حج را تمرین می‌کردند.

تا همین دیروز چهار محله« لب‌آب »، « دوازده امام »، محله « بیات »، بازار « مرغ » و گذر « اسکندریه » به آن متصل می‌شد، و درنهایت می‌رسیدند به حیاط مسجد، جایی که « دارالمصحف »، « خدای خانه »، « کعبه ثانی »، « بیت‌المقدس » یا « دروازه زمان » می‌نامیدند.

درواقع از گذشته عبور و مرور مردم برای رفتن به محله‌های دیگر از این مکان بود و مردم باید از « خدای خانه » عبور می‌کردند تا همه‌چیز تحت کنترل « والی » منطقه باشد. موقعیت ساخت محله و « خدای خانه » یک موقعیت استراتژیک سیاسی - اجتماعی بود که در دوران مبارزات انقلاب برای رهبری حرکات مردمی استفاده می‌شد.

اما آنچه امروز دردناک است، تخریب خانه‌های محله بخش شرقی « خدایْ خانه » یعنی « لب‌آب » است. حدود 15 – 20 خانه که تقریباً (به گفته پژوهشگران و تاریخ‌دانان) می‌توان گفت از همان زمان یعنی دوران ایلخانی تا امروز به‌جای تخریب و نوسازی کامل، بیشتر احیاشده و همچنان مورداستفاده بودند، حدود دو هفته گذشته کاملاً تخریب‌شده است و یکی دو روز پیش هم آخرین بقایای خانه‌ها را پایین آوردند تا مدیریت شهری شیراز بار دیگر کانون پرسش‌های جدید شود.

توصیه و پیشنهاد  :

1.    به نظر می‌رسد چیزی که تیشه به ریشه آثار تاریخی شهرها می‌زند، طرز تفکر و نوع نگاهی است که به‌طور خاص در تحصیل کنندگان رشته‌های عمرانی و مهندسی وجود دارد. تجربه نشان داده که غالباً حرص آثار فرهنگی گذشته را هنرمندان و یا اهالی فرهنگ می‌خورند و در رشته‌های مهندسی و صنعتی کمترین درکی نسبت به ارزش‌های فرهنگی وجود ندارد. آن‌ها تنها دوست دارند که هر چیزی را نو کنند و از هر نوع پدیده کهنه‌ای بیزارند. خصوصاً این نو شدن را هم در اثر مدرنیزه خلاصه می‌بینند. پیشنهاد می‌شود با طرح چنین تحلیلی در رسانه‌ها در قالب مقالات تحقیقی در خصوص ریشه‌یابی تخریب آثار تاریخی، که می‌توان آن را به رفتار داعش در تخریب آثار تاریخی عراق هم تشبیه کرد، بحثی در فضای رسانه ایجاد شود که شاید بتواند جلوی حرکت بی ترمز این نوع افراد را بگیرد. در ادامه نیز ازآنجا مسئله باز به آموزش‌های دانشگاهی بازگشت دارد، پیشنهاد‌هایی در خصوص لزوم آموزش مبانی فرهنگی و معرفی ارزش‌های تاریخی به دانشجویان رشته‌های مهندسی مطرح شود.