رزم در برف
رزم در برف در یکی از قسمت های گذشته تاکتیک جنگ در کوهستان
را معرفی نمودیم ، منطقه کوهستان می طلبد که برای جنگیدن از اصول خاصی پیروی کنیم
، اما در شرایط جوی و محیطی گاهی ممکن است وضعیتی ویژه در منطقه به وجود آید ، برف
یکی از این شرایط است که گاهی در کوهستان ها لایه ای چند متری از آن روی زمین را
می پوشاند ، در این صورت با تغییرات ایجاد شده در زمین بایستی تاکتیک جدیدی را اتخاذ
کرد ، برای نیروی زمینی هیچ چیز نمی تواند جلوی عملیات و رزم را بگیرد ، البته به
شرطی که آن ها تاکتیک رزم در هر منطقه با هر شرایطی را آموخته باشند ، برف هم به
خصوص در کوهستان نمی تواند مانع جنگیدن افراد گردد ، پرسنل نیروی زمینی با
گذرانیدن دوره رزم در برف تاکتیک جنگیدن در آن شرایط را می آموزند . مختصری از
تاکتیک رزم در برف برای جنگیدن در کوهستان های برفی به شرح زیر است : آشنایی با
ملزومات همراه 1-کفش و پوتین : یکی از مهمترین پوشاک در برف است و باید ویژگی ضد
آب و گرم بودن را دارا باشد ، کفش های کوهنوردی در انواع مختلف و با کارآیی
گوناگون تولید می شود اما نیروهای نظامی بیشتر از پوتین استفاده می کنند ، پوتین
مزیت های بیشتری نسبت به کفش داشته و در عملیات های نظامی استفاده می شود ، همیشه
سعی کنید پوتین اندازه پا باشد و بند آن را تا بالا ببندید ( بندها باید نه کاملا سفت
و نه کاملا شل باشد بلکه طوری ببندید که پاها درون پوتین راحت قرار گیرد ) .
2-لباس کوه : نیروهای نظامی برای رزم در برف باید لباسی را بپوشند که گرم ، ضد آب
، ضد باد و استتار باشد ، تاکنون لباسی تولید نشده که هر چهار ویژگی مذکور را دارا
باشد ، برخی از لباس ها هم که مشابه چهار ویژگی مذکور را دارند به دلیل ضخامت
انعطاف پذیری لازم را ندارند و به سبب نداشتن تحرک لازم آن البسه به کار استفاده
در عملیات نظامی نمی خورد ، پرسنل نظامی با پوشیدن سه لایه لباس می توانند از چهار
ویژگی لباس های عملیات در برف بخوردار شوند ، این سه لایه به ترتیب زیر است : الف
) لایه زیرین : این لایه با پوست در تماس است و پس از گرم شدن بدن وظیفه انتقال
حرارت و گرمای اضافی به خارج از بدن را دارد ، اگر این لایه از جنس نخ یا کتان
باشد سریع خیس شده و خشک شدن آن هم طول می کشد ، بنابراین بهتر است همیشه لباس زیر
از جنس الیاف مصنوعی و پلاستیکی باشد تا رطوبت و عرق بدن را به خود نگیرد
. ب ) لایه میانی :
پوشیدن لباس پشمی و گرم ضروری بوده و باعث گرم نگه داشتن عضلات بدن می شود ،
نداشتن لباس مناسب باعث سرد شدن عضلات و در صورت گرفتار شدن طولانی مدت در این
وضعیت حتی منجر به مرگ انسان هم می گردد . ج ) لایه رویی : البسه زیرین و میانی وظیفه
گرم نگه داشتن بدن را به عهده دارند ، اما لایه رویی در صورت استفاده از بادگیر
مناسب سه وظیفه دیگر ( ضد آب ، ضد باد و استتار ) را انجام می دهد ، پوشیدن کاپشن
و آورکت به عنوان لایه رویی علاوه بر اینکه ضد آب نبوده باعث ضخیم شدن البسه و عدم
تحرک نیروی نظامی نیز می شود ، بادگیرها معمولا لایه ای نازک دارند و ضد آب و باد
هم هستند ، بادگیرهای نظامی در رنگ های مختلف تولید می شوند که در رزم در برف باید
بادگیر استتار در برف را پوشید ، بادگیرهای استتار در برف سفید رنگ بوده یا لکه
های تیره ای را در زمینه سفید رنگ خود دارند ، تنها عیب بزرگ بادگیر این است که در
فعالیت های طولانی مدت و زیاد از درون عرق کرده و خیس می شود هرچند این عیب در
پارچه های گورتکس مشاهده نمی گردد . 3-جوراب کوه : این جوراب ها در انواع مدل ها و
اندازه ها تولید می گردد ، هیچگاه پای بدون جوراب را وارد پوتین نکنید و در رزم در
برف از جوراب های ساق بلند ضخیم و پشمی استفاده نمایید تا عضلات پا را گرم نگه
دارد . 4-دستکش کوه : همیشه سعی کنید از دستکش های پنج انگشتی پشمی و چرمی که قابل
انعطاف باشد ( جهت استفاده از ابزار ، سلاح و ... ) و روی آستین را بپوشاند ( جهت جلوگیری
از نفوذ باد ) بهره ببرید . 5-عینک کوه : استفاده از عینک آفتابی جهت حفاظت چشم در
مقابل اشعه خورشید که از برف منعکس می شود ضروری بوده و بهترین عینک نیز عینک اسکی
است که کناره های آن دور چشم را می پوشاند . 6-کلاه کوه ( کاسکت ) : با به سر گذاشتن
کاسکت های نظامی علاوه بر حفاظت کمک شایسته ای به گرم نگه داشتن سر می کند ، البته
می توان زیر کاسکت از کلاه پشمی که تمامی صورت را به غیر چشم ها و دهان می پوشاند
استفاده نمود . 7-گتر کوه : در مناطقی که ارتفاع برف بیشتر از ساق کفش است از گتر
کوه که از جنس برزنت نایلونی می باشد جهت جلوگیری از ورود برف به داخل کفش استفاده
می گردد ، این وسیله در اندازه های مختلف ساخته و به وسیله بند با سگک به کفش متصل
می شود . 8-کفش یخ ( کرامپون ) : وسیله ای شبیه کف کفش که زیر کفش متصل می شود و
زیر آن هم دندانه هایی ( تیغه ) وجود دارد ، از این وسیله جهت سر نخوردن و حرکت
روی زمین های یخ زده استفاده می شود . 9-کلنگ کوه : این وسیله برای عبور از مناطق برفی و
یخچال ها ساخته شده و کارایی زیادی دارد . 10-راکت برف : بیضی شکل و شبیه راکت
تنیس است و برای حرکت روی برف نرم در زیر کفش بسته می شود . 11-اره برف : برای
بریدن سطوح یخ زده در برف جهت برپایی چادر یا ساختن اتاق برفی از آن استفاده می
گردد . 12-طناب بهمن : طناب درازی به رنگ قرمز با دو سر علامت گذاری شده که برای پیدا
کردن افراد در زیر بهمن کارآیی زیادی دارد . 13-کیسه خواب : مناسب ترین وسیله برای
استراحت کردن و خوابیدن در مناطق سرد کوهستانی است . 14-چادر کوهنوردی : این چادرها تقریبا
سبک هستند و در ظرفیت های مختلفی ساخته می شوند ، چادر کوهنوردی ضد آب و ضد باد
بوده و هنگامی که آن را جمع می کنند حجم کمی دارد ، چادر کوهنوردی بهترین وسیله
برای برپایی یک پایگاه موقت کوهستانی ( رزمی ، امدادی ، تدارکاتی و ... ) است .
15-زیرانداز : هیچگاه کسی برای نشستن و یا خوابیدن ( حتی با کیسه خواب و یا درون
چادر ) مستقیما به روی برف قرار نمی گیرد بلکه باید لایه ای عایق روی برف گذاشته
شود ، زیر اندازهای مناسب از جنس فوم یا بادی با ضخامت بیشتر از یک سانتیمتر بوده
و وزن کمی دارند . 16-کوله پشتی کوهنوردی : این کوله پشتی ها که در نوع نظامی هم موجود
است معمولا در ظرفیت های بالا ( با گنجایش بار زیاد ) تولید می شوند و کلیه اقلام
و وسایل مورد نیاز ( وسایل کمک های اولیه ، غذا ، آب و ... ) با ترتیب خاصی ( کوله
چینی ) در آن قرار می گیرد . مشخصات مناطق سرد و برفگیر کوهستانی این مناطق با
توجه به موقعیت جغرافیایی و ارتفاع از سطح زمین در فصل پاییز بارش برف در آن آغاز
می شود و با رسیدن زمستان و بارش مکرر برف و یخبندان شدن منطقه راه ها صعب العبور
می گردد و در بعضی از نقاط سرما تا 40
درجه و بیشتر به زیر صفر می رسد . خطرات ناشی از سرما ،
بهمن و ... انسان را از این مناطق دور می کند ، شناسایی از برف و بهمن به این شرح است : انواع برف 1-برف
تازه ( پودری ) : به برفی گفته می شود که 24 ساعت بیشتر از باریدن نگذشته باشد و
به دو دسته برف خشک ( هنگامی که برودت هوا پایین است ) و برف مرطوب ( هنگامی که
برودت هوا بالا است ) تقسیم می شود . 20-برف کهنه : به برفی گفته می شود که 24
ساعت از باریدن آن گذشته باشد و شامل دو دسته برف سفت ( وقتی که دمای محیط کمی
بالا رفته و دوباره پایین بیاید اینگونه برف پدید می آید ) و برف شکنده ( برفی که
در اثر تابش آفتاب و برودت زیاد مرطوب شده و اگر پا روی آن بگذاریم محیط بیشتری از
جای پا روی برف باقی می ماند ) است . بهمن توده عظیمی از برف که در اثر عوامل
طبیعی یا غیر طبیعی به روی شیب به حرکت در می آید و دارای وزن و فشار زیادی است را
اصطلاحا بهمن گویند . بهمن هرساله جان عده ای از کوهنوردان را می گیرد و شناسایی و
داشتن دانستنی هایی از آن برای حرکت در ارتفاعات برفگیر لازم و ضروری می باشد .
شرایط تشکیل بهمن 1-شیب ها : معمولا در سطوحی که شیب های آن بیشتر از 30 درجه باشد
بنا به دلایل زیر پدیده بهمن به وجود می آید ؛ الف : سطوحی که سنگ های لغزنده در
آن باشد با بارش برف پوشیده شده و کم کم سنگین می شود و با سنگین شدن سطح سنگ ها
لغزیده و برف ریزش می کند . ب :
سطوح یخ زده و برف سفت اگر مجددا روی آن برف ببارد فرو می
ریزد . ج : سطوح مرطوب ( آب چشمه ، سبزه ، چمن و ... ) به دلیل عدم وجود اصطحکاک
بین برف و زمین ریزش بهمن پدید می آید . د : سطوحی که در آن درختچه هایی روییده
باشد در صورتیکه ارتفاع برف بیشتر از درختچه ها شود ، تنه و شاخه های درختچه در اثر
فشار وارده باعث ایجاد بهمن می شود . 2-به هم خوردن درجه حرارت : بعضی از برف ها
مثل برف بهاره یا برخی از برف های آب دار به شدت تحت تاثیر درجه حرارت قرار گرفته
که سبب آب شدن و سپس فشرده شدن توده آن می گردد ، این عمل هر روز و هر شب تکرار
شده و بر اثر تناوب ، برف کم کم متورم گشته و در این موقع از طرفی تورم فوق میل
دارد برف را از سطح صاف زیرین جدا کند و از طرف دیگر با شکاف ایجاد شده سبب به هم
خوردن تعادل مکانیکی توده برف و ریزش بهمن می گردد . 3-به هم خوردن تعادل مکانیکی
: این عمل در اثر عبور هر چیزی از روی برف با بر هم خوردن تعادل پایدار شیب و
استقرار برف ایجاد می شود ، عمل شکاف دادن افقی شیب برف باعث می گردد که تکیه گاه
( در شیب سطح اتکای زیرین و در شیب برجسته سطح اتکای فوقانی تکیه گاه ) توده برف
از بین برود ، در این وضعیت ابتدا با جابه جایی تدریجی برف ناگهان ریزش آن به وقوع
می پیوندد . عبور اسکی ( با شکستگی ) و سر و صدای زیاد افراد ( با ارتعاش ) معمولا می تواند
منجر به چنین ریزشی شود . انواع بهمن بهمن با توجه به اشکال مختلف آن به گونه های
زیر طبقه بندی می گردد : 1-بهمن برف پودر ( پودری ) : جزو خطرناکترین نوع بهمن است و
با کوچکترین محرکی ( عبور انسان ، حیوان ، افتادن نقاب برفی ، سروصدا و ... ) بر
سطح بهمن زا ایجاد می شود ، این نوع بهمن به صورت گرد بوده و به علت سبکی در فضا
معلق است و معمولا انسان را خفه می کند ، بنابراین اگر کسی در چنین بهمنی قرار
گرفته باید دهان و بینی را ببندد و در صورت امکان بپوشاند تا ذرات برف داخل ریه
نرفته و او را خفه نکند . سرعت حرکت این نوع بهمن زیاد است و توام با گرد زیادی از
برف می باشد . بهمن برف خیس : با گرم شدن دمای محیط این بهمن ایجاد می گردد و ریزش
آن صدای کمی دارد و انسان را غافلگیر می کند ، این بهمن سنگین و دارای سرعت زیادی
بوده و هر چیزی را در مسیر خود می شکند و به محض ایستادن به علت فشرده شدن سریع یخ
زده و هر موجودی را در میان خود گرفتار می کند . 3-بهمن برف پوسته ای ( نقابی ) : اگر
نقاب برف یا تکه بزرگ یخ بشکند این بهمن پدید آمده که ریزش آن توام با صدای خشک و
زیادی می باشد ، پس هیچگاه نباید از زیر قندیل یخ و نقاب برفی عبور کرد چون این
بهمن ( ابتدا یک تکه بزرگ و سپس خرد می شود ) در صورت برخورد به بدن انسان به دلیل
ضربه سنگین یا او را در دم می کشد یا اعضای بدن وی را خرد می کند . راهپیمایی در زمستان
انواع شیب های برفی : حرکت در انواع شیب های برفی متفاوت است و اصول مخصوص به خود
را دارد ، شیب ها با توجه به زاویه به انواع زیر تقسیم می شوند : الف ) شیب ملایم
( خفته ) : با شیب حداکثر 25 درجه . ب ) شیب متوسط : با شیبی در حدود 25 تا 40 درجه . ج ) شیب
تند : با شیبی در حدود 40 تا 60 درجه . حرکت در شیب : حرکت در شیب ملایم به صورت
زیکزاک ، حرکت در شیب های متوسط و تند به صورت مستقیم و بالا رفتن عمودی نسبت به
کوه صورت می گیرد ، قبل از صعود به ارتفاعات زاویه شیب و نوع برف مشخص گردد ، صعود
از شیب های ملایم و برف های سفت نسبت به صعود از شیب های متوسط و تند و برف پودری
راحت تر و ایمن تر است ، همیشه هنگام حرکت در شیب پوشیده از برف مستقیم حرکت کرد و
از حرکت های مارپیچ و زیکزاک که باعث ایجاد بهمن می شود اجتناب کرد ، حرکت مارپیچ
و زیکزاک که به منظور جلوگیری از خستگی انجام می شود عمدتا در کوهستان های بدون
برف و شیب های ملایم صورت می پذیرد ، هنگامی که ستون نظامی در کوهستان و برف حرکت
می کنند نفر جلوی ستون بایستی حتما با تجربه بوده و دیگران از پشت سر نفر جلوی خود
حرکت کنند و پای خود را در جای پای نفر جلویی بگذارند ، هنگام پایین آمدن از شیب
برفی نیز فشار و سنگینی پاها به روی پاشنه باشد و اگر کرامپون به پا است فشار به
روی تمامی کف پا پخش شود و قدم ها با کف پا برداشته گردد . رزم در برف مجموعه دروس
مفصلی می باشد که شامل استفاده و کار با وسایل کوهنوردی زمستانی ، شناخت کامل
زمستان ، برف و بهمن ، راهپیمایی در کوهستان های برفی ، تاکتیک های به کارگیری کلنگ
کوهنوردی و کرامپون ، طریقه برپایی چادر و ساختن تونل برفی بوده و همچنین اسکی که
خود دنیایی از ورزش و هنر است . نیروهای نظامی بایستی بتوانند در برف پیشروی ،
تخمین مسافت ، تیراندازی و ... را انجام دهند که هر کدام از آن احتیاج به آموزش
های تئوری و عملی مکرری دارد که انشاالله در آینده راجع به همگی آن ها به صورت
مفصل توضیح خواهیم داد . کوهنوردی در زمستان و رزم در برف مستلزم رعایت مسایل
ایمنی زیادی است که در صورت ناآشنایی یا عدم انجام آن انسان با خطر مرگ روبه رو می
شود ، پاره ای از این نکات به شرح زیر می باشد : 1-قبل از رفتن به کوه از وضعیت
هوا اطلاع داشته باشید . 2-ابزار ، وسایل ، سلاح و مهمات همراه سالم بوده و از
سالم بودن آن اطمینان کامل کسب شود . 3-وسایل امدادی را همیشه به همراه داشت . 4-کوله چینی به
ترتیب و نظم مربوطه انجام گردد . 5-آموزش ها در برنامه های کوچک و در مناطق مطمئن
با حضور مربی با تجربه صورت گیرد . 6-پوتین ، لباس ، دستکش و سایر ملزومات را به
همراه داشت . 7-وسایلی نظیر کلاه سبک ، عینک کوه و ... ضروری بوده و از آن ها به
شکل صحیح استفاده گردد . 8-برنامه ریزی دقیقی اعم از زمان حرکت ، استراحت ، رسیدن
به هدف و ... انجام شود . 9-حرکات و پیشروی را آرام انجام داد تا بدن خسته و کوفته نشود .
10-در طول راه با خوردن غذاهای سبک نظیر شیرینی ، میوه و ... تجدید قوا کرده و
کالری لازم را برای فعالیت بدن دریافت نمود . 11-آب سرد ننوشید بلکه از آب ولرم و مطمئن
استفاده کنید . 12-در کوهستان همیشه با بینی نفس بکشید ( عمل دم با بینی بازدم با
دهان ) . 13-حتی الامکان از مناطق بهمن زا عبور نکنید . 14-در صورت مجبور بودن به عبور از مناطق
بهمن زا این کار در ساعات اولیه صبح و قبل از گرم شدن برف صورت بگیرد . 15-هنگام
عبور از مناطق بهمن زا سکوت رعایت شود . 16-عبور از مناطق بهمن زا به صورت تک تک و
با استفاده از طناب بهمن صورت بگیرد . 17-هنگام عبور از مناطق بهمن زا قدم های
بلند و با فاصله زیاد برداشت و هرکس پای خود را در جای پای نفر قبلی بگذارد .
18-در صورت گرفتار شدن در بهمن دست ها را در جلوی صورت از آرنج خم کرده تا فضای بیشتری
از برف را کنار زند و جای بیشتری برای تنفس ایجاد شود . 19-پیدا کردن کردن جهت
زمین در زیر بهمن با انداختن آب دهان مشخص می شود ( آب دهان به طرف زمین می افتد و
طرف مخالف آسمان است ) . 20-مناطق بهمن زایی که در مسیر حرکت و تدارکات قرار دارد
را می توان با رعایت اصول ایمنی در صورت کسب اجازه فرمانده با انداختن نارنجک ،
خمپاره و ... از بین برد . 21-امدادگرانی که در جستجوی افراد زیر بهمن هستند دقت کنند خودشان
گرفتار بهمن نشوند .
موضوعات مرتبط: نظامی ، استتار
برچسب‌ها: رزم در برف , لباس كوه , لايه مياني , لايه روئي