اگر جنگ را كاربرد ابزار نظامى براى رسيدن به خواسته‏هاى طرف‏هاى درگير تعريف كنيم، بايد بگوييم كه علت طولانى شدن جنگ ايران و عراق و تداوم هشت ساله‏ى آن، عدم رضايت طرف‏هاى درگير و كشورهاى ذى نفع از وضعيت موجود و تلاش براى تغيير وضع موجود و رسيدن به وضع مطلوب از راه نظامى بوده است. براى توضيح مسئله، آن را از سه بعد بررسى مى‏كنيم:- تداوم خواسته‏هاى تجاوزكارانه‏ى عراقعراق به رغم اينكه در هفتمين روز جنگ خواستار آتش بس در جنگ شد و بعدها هم به ظاهر از قطعنامه‏ها و بيانيه‏هاى شوراى امنيت سازمان ملل كه براى آتش بس صادر شده بود حمايت مى‏كرد، ولى واقعا خواستار پايان جنگ نبود و همچنان بر مواضع تجاوزكارانه‏ى خود پافشارى مى‏نمود. در اين باره وزير دفاع رژيم بعث عراق عدنان خير الله گفته است:«عراق خواستار بازپس گيرى اراضى مرزى و كنترل بر شط العرب است و تا ايران به خواسته‏هاى بر حق ما پاسخ ندهد به جنگ ادامه خواهيم داد.»واضح است كه عراق هيچ حقى بر كنترل شط العرب به طور كامل نداشته و رژيم حقوقى اروندرود طبق معاهده ١٩٧٥ الجزاير كه بين دو كشور امضا گرديده بود، مشخص شده است كه براساس آن خط تالوگ مرز ميان دو كشور بوده و اين ادعاى عراق نه تنها به حق نبوده بلكه خلاف مقررات بين‏المللى و معاهده‏اى است كه خود آن را امضا كرده بود. صدام بارها اعلام نمود كه قرار داد ١٩٧٥ الجزاير را به رسميت نمى‏شناسد و براى ايران حقى در اروندرود قائل نيست.با اين اوصاف يك طرف جنگ كه عراق باشد در طول هشت سال و حتى پس از اينكه ايران قطعنامه ٥٩٨ را پذيرفت بر تداوم جنگ و تكيه بر مسائل بحران زا براى رسيدن به مقاصد شوم و تجاوزكارانه‏اش اصرار داشته است.- تلاش ايران براى دستيابى به خواسته‏هاى مشروعشجمهورى اسلامى ايران نيز كه عراق بخشى از سرزمينش را اشغال كرده و خسارات مادى و معنوى بسيارى را از تجاوز عراق متحمل شده بود، بالطبع تلاش مى‏نمود - در شرايطى كه مجامع بين‏المللى هيچ اقدامى براى جلوگيرى از تجاوز نكردند - براى رسيدن به خواسته‏هاى مشروعش، يعنى خروج بدون قيد و شرط عراق از سرزمين‏هاى اشغالى، شناسايى متجاوز از طرف مجامع بين‏المللى و پرداخت خسارت از طرف عراق، جنگ را ادامه بدهد، زيرا با وضعيتى كه در آن زمان در نظام بين‏الملل و بين قدرت‏هاى بزرگ حاكم بود، ايران چاره‏اى جز ادامه جنگ و كسب حقوقش از اين راه نداشت.جمهورى اسلامى ايران اعلام نمود تا زمانى كه عراق بدون هيچ قيد و شرطى از سرزمين‏هاى اشغالى خارج نشده، تجاوزگر شناسايى نشود و خسارات جنگى را به ايران پرداخت ننمايد، حاضر به پذيرش آتش بس نمى‏باشد. به همين دليل هم با قطعنامه‏ها و بيانيه‏هايى كه شوراى امنيت سازمان ملل متحد و پيشنهادهايى كه ديگر سازمان‏ها و كشورهاى جهان ارائه مى‏كردند - كه آشكارا در جهت منافع عراق و به رسميت شناختن تجاوز عراق بود - مخالفت مى‏كرد.- عامل نظام بين‏الملل و تداوم جنگاگر با ديدى سيستماتيك به مسائل بين‏المللى توجه شود، بايد گفت كه در جريان جنگ ايران و عراق عملكرد نظام بين‏الملل از عوامل اصلى تداوم جنگ ايران و عراق بوده است. در آن زمان با وجود جنگ سرد ميان ابر قدرت‏ها، آنها خواستار تداوم جنگ و تضعيف هر دو كشور ايران و عراق بوده‏اند. به عنوان مثال آمريكا به رغم دفاع ظاهرى از پايان جنگ، خواهان ادامه جنگ و تضعيف عراق و ايران بود. امريكا مايل بود تا زمانى كه منافعش به خطر نيفتاده است، جنگ همچنان تداوم داشته باشد. كيسينجر در اين باره گفته است كه جنگ ايران و عراق نه يك برنده، بلكه بايد دو بازنده داشته باشد.از طرفى سازمان ملل متحد نيز كه تنها سازمان حافظ صلح بين‏المللى محسوب مى‏گرديد تلاش مناسبى در اين باره نكرد. حتى قطعنامه‏ها و بيانيه‏هاى اين سازمان به علت نفوذ قدرت‏هاى بزرگ در شوراى امنيت، مشوق و تداوم‏بخش جنگ نيز بوده است. قدرت‏هاى بزرگ تا زمانى كه ادامه‏ى جنگ را به نفع خود مى‏ديدند سعى مى‏نمودند كه توازن قوا بين ايران و عراق حفظ شود و هر وقت هم كه ايران در جبهه‏هاى جنگ برترى مى‏يافت بيش از پيش به كمك عراق مى‏شتافتند كه اين امر نيز خود سبب تداوم جنگ مى‏شد.خلاصه اينكه به نظر مى‏رسد اصرار رژيم بعث عراق بر تداوم خواسته‏هاى تجاوزكارانه‏ى خود، تلاش جمهورى اسلامى ايران براى رسيدن به حقوق مشروعش و سياست قدرت‏هاى بزرگ براى كسب منافع بيشتر در جنگ و تضعيف ايران و عراق، همه و همه دست به دست هم داد و سبب تداوم و طولانى شدن جنگ شد.