|
۲-تاثیر دخانیات و مواد مخدر: استفاده از سیگار و دخانیات نه تنها موجب خستگی زودرس جسم و روان می شود بلكه عمل طبیعی سیستم عصب و حافظه را مختل كرده و اثرات دائمی دارد و با عدم استفاده از آنها می توانیم كارایی حافظه را بالا ببریم .
۳-تاثیر استرس بر حافظه :استرس یكی از عواملی است كه موجب ركود ذهن در مرحله فكر كردن می شود . استرس در دو مرحله مهم باعث اخلال در عمل حافظه می شود : یكی در مرحله ثبت اطلاعات و دیگری در مرحله یاد آوری اطلاعات . مسائلی چون مرگ یا حادثه ناگوار برای یكی از اعضای خانواده ، ترس ، خوشحالی بیش از حد و ازدواج می تواند بر كارایی حافظه تاثیر گذارد .
توجه : اكثر دانش آموزان موقع امتحان بیشتر به طرف پایین خیره می شود كه این عمل كارایی حافظه را در یاد آوری مطالب پایین می آورد پس بهتر است كه با چشمانی باز به گوشه بالا و چپ یا بالا و راست بنگرید . این عمل فیزیكی به نیمكره های مغز كمك می كند تا همكاری بهتری داشته باشند و امكان دستیابی شما به اطلاعات را فراهم آورند .
۴-تاثیر استراحت در حافظه : هنگام مطالعه نباید خسته باشید ، اگر احساس خستگی می كنید كمی باید استراحت كنید و بعد مطالعه را شروع كنید . پس از یادگیری نیز حتما" استراحت كنید تا آموخته های شما مجال استحكام و پایداری در حافظه را پیدا كنند و از به وجود آمدن عامل تداخل جلوگیری شود.
۵-تاثیر آرامش در حافظه : تا حدممكن در هنگام مطالعه آرامش بیشتری داشته باشیدچون در وضعیت آرامش ، امواج آلفا كه بین ۱۳-۸ هرتزاست در مغز منتشر می شود . در این حالت انسان می تواند از حداكثر نیروهای مغز خویش بهره جوید و یادگیری و بخاطر سپاری را تسهیل بخشد . در ضمن حفظ آرامش و حالت طبیعی ارگانیسم كاركرد طبیعی مغز و اعصاب را نیز تسهیل می كند.
ج- اصول اولیه مطالعه :
اولین اصل قبل ازشروع مطالعه چیست ؟ چگونه می توان بازده مطالعه را افزایش داد ؟ نحوه تفكرات واراده چه نقشی در مطالعه و كارهای روزمره دارد؟ و بهترین زمان و مكان مناسب برای مطالعه چیست ؟ یكی از ضروری ترین و كاملترین ابزار پیشرفت انسان مطالعه است برای اینكه بتوانید مطالعه بهتری داشته باشید تا بازیابی و بخاطر سپاری آن آسان باشد اصول زیر را باید رعایت نمائید :
۱-هدف : تیری كه بدون هدف رها شود بی نتیجه خواهد بود. قبل از شروع مطالعه باید حتما" هدف خود را مشخص كنید . زیرا وقتی كه هدف خود را مشخص كردید آمادگی بیشتری برای خواندن و یادگیری خواهید داشت و داشتن هدف به شما كمك می كند تا در حین مطالعه دقت بیشتری داشته باشید و تمركز حواس نیز بهبود می یابد ، بنابراین قبل از مطالعه هر كتابی ، هدف خود را به طور دقیق و واضح بیان كنید .
۲-برنامه ریزی : برنامه ریزی درسی ، این امكان را می دهد كه بهتر ودر زمان مخصوص به خودش آن درس را بخوانید با طرح برنامه ، نظم خاصی به روند یادگیری خود می دهید . كه این نظم خاص بمكانیسم حافظه در بخاطر سپاری مطلب كمك می كند.
۳- مكان و زمان مطالعه : مكان مطالعه باید آرام بوده ،از نور كافی برخوردار باشد و زمان مطالعه بهتر است موقع صبح باشد، حافظه وقع صبح فعال تر می باشد.
بنابراین قبل از شروع مطالعه باید هدف مشخص شود و به صورت معقول برنامه ریزی كنید و با علاقه وبدون هر نگرانی در اجرای برنامه نهایت سعی تان را بكار ببرید ورزش را به زندگی خود وارد كنید.
د - درك ، یادگیری و یادسپاری :
-چرا برای به خاطر سپردن مطالب یك كتاب ، چند بار آن را می خوانیم و پس از مدتی مطالب را فراموش می كنیم ؟
-آیا فهمیدن دلیل بریاد داشتن برای همیشه است و خلاصه نویسی به چه صورت باید انجام بگیرد؟
-رعایت كدام اصل بخاطر سپردن مطلب یك كتاب را برای همیشه امكان پذیر می سازد.؟
برای اینكه مطالب خوانده شده را در حافظه بلند مدت خود ضبط كرده و برای مدتهای طولانی – بدون مراجعه به اصل كتاب كل مطلب را به یاد داشته باشید و در مواقع لزوم با صرف وقت كمتر به یاد بیاورید می توان از روش خلاصه كردن و الگوهای یادآوری استفاده كرد.
۱-اصل الگوهای یادآوری : عبارت از درك مطلب و متن خوانده شده ونوشتن آنها به صورت كلمات كلیدی. این كار كه همان خلاصه نویسی می باشد در هنگام مطالعه سبب افزایش تمركز حواس و مانع از خواب آلودگی می شود و قدرت به یادسپاری مطلب را بالا می برد. بنابراین خلاصه نویسی و الگوهای یاد آوری كه از اصول درك و یادگیری و یاد سپاری است دارای مراحل ذیل می باشد .
الف: یادداشت برداری : در یادداشت برداری نكات بصورت اصلی و فرعی نوشته می شوند بدین صورت كه موضوع اصلی و مورد بحث را نوشته و هر مطلب راجع به آن را به طور منظم بر روی شاخه های اصلی و فرعی می نویسید در اینجا از جمله نویسی پرهیز می كنید و از كلمات كلیدی استفاده می كنید . با توجه به اینكه یاداشت برداری و خواندن دو عمل مجزا می باشد و هر یك كار فیزیكی متفاوتی دارد لذا از خواندن توام با نوشتن پرهیز كنید زیرا در كار مغز اختلال ایجاد می كند .
ب – مرحله بازنگری و تكمیل : پس از پایان مبحث خوانده شده و خلاصه نویسی الگوهای یاد آوری را بررسی، و آن را تكمیل و مرتب كرده ودر مرتب كردن سعی كنید كلمات كلیدی باهم ارتباط بیشتر داشته باشد.
ج – مرحله تعریف : بعد از آن دو مرحله متن اصلی را كنار گذاشته با نگاه كردن به الگوهای یاد آوری و كمك گرفتن از اطلاعات موجود در مغز آنچه را یاد گرفته اید با صدای بلند توضیح دهید. این مرحله مغز شما را پویا و فعال خواهد كرد .
د – مرحله تكرار و مرور : مرور و یاد آوری از فراموشی مطالب جلوگیری می كنند و حفظ و یاد آوری مطالب به همین عنوان است . اگر مطالب مرور وتكرار شود از فراموشی آن مطالب جلوگیری می شود .
بیش از ۹۰% از مطالب خوانده شده بعداز ۲۴ ساعت فراموش می شوند در حالیكه مرحله مرور مانع از فراموشی مطالب می شود . پس باید بعد از خلاصه نویسی الگوهای یاد آوری را تكرار و مرور كنید.
● اصول دیگر بازسازی و یادآوری :
۲- تداعی : برای بازسازی و یادآوری موضوعات جدید باید تداعی مناسب بین آنها بر قرار كنید، چون حافظه به صورت زنجیره ای عمل می كند پس باید هر یك از موضوعات را یكی از حلقه های زنجیر در نظر گرفت . آن وقت این حلقه ها را با كمك سیستم های تداعی بهم پیوند داد. اما از آنجا كه هر چقدر این تداعی غیر منطقی تر باشد بهتر در حافظه باقی می ماند، بنابراین باید سیستم های تداعی را به صورت مضحك مبالغه آیز رنگهای غیر واقعی در آورد تا موضوعی بهتر در حافظه باقی بماند . بنابراین تداعی بین اطلاعات كمك بزرگی در بخاطر سپاری آنها می كند.
۳-تجسم : تداعی بین اطلاعات به تنهایی كافی نیست ، بلكه باید علاوه بر تداعی ، آنها را به وضوح و آشكارا در ذهن خود مجسم كنید . تجسم از اعمال نیمكره راست مغز است . بنابراین اگر در هنگام بخاطر سپاری از نیمكره راست مغز خود را نیز بهره بگیرید یعنی همزمان از دو نیمكره مغز خود استفاده كنید تداعی یادگیری و بخاطر سپاری اطلاعات چندین برابر می شود.
بنابراین به طور كلی داشتن هدف ، اعتماد داشتن ، علاقه ، سلامتی ، اكسیژن كافی ،دقت ، تمركز ، استراحت ، خواب كافی ، آرامش ، مدت یادگیری برنامه ریزی ، یادگیری با فاصله – تصمیم به خاطر سپردن ، خوب درك كردن و… از عوامل موثر در بهبود به خاطر سپاری و بازیابی حافظه است .
● نتیجه
به خاطر سپردن ، مهارت و هنری است همانند حرف زدن ، خواندن و فكر كردن هر كسی می تواند با تلاش و آموزش اصولی بهبود حافظه كه ذكر كردیم هر یك از این مهارتها یا همه آنها را در خود تقویت كرده و بهتر انجام دهد. زمانی بود كه اگر به صفحه ای از یك كتاب نگاه می كردید محال بود حتی مفهوم یك كلمه را درك كنید ولی پس از گذشت سالهای دبستان توانستید هزاران كلمه خوانده و میلیونها جمله بسازید بنابراین استعداد و ظرفیت داشته اید كه توانائی نوشتن و خواندن در شما شكوفا گردد اما برای اینكه كارایی حافظه شما بهبود یابد باید توجه كنید كه همانگونه كه اعضا جسمی بدن انسان اگر حتی جنب وجوش طبیعی و معمولی خود را از دست بدهند و یا این جنب وجوش متوقف گردد موجب بی حالی و سستی می شود تا آنجا كه گمان می رود او مریض است و نیاز به درمان دارد ، حافظه را هم اگر مدتی رها كرده و او را برای یاد سپاری های مختلف بكار نبرید ، كم كم حالت پویائی خود را از دست داده و انسان احساس می كند كه حافظه او كارایی لازم را ندارد .پس می توانید با رعایت اصول بهبود حافظه، میزان كارایی حافظه خود را بالا ببرید .
● اصول بهبود حافظه عبارتنداز :
۱- اصل استفاده از حافظه
۲- اصل بهداشت حافظه
۳- اصل اولیه مطالعه
۴- اصل درك و یادگیری و یاد سپاری
| 
