در برخی از تحلیل ها علل بسیار ازمشکلات کشور رادرزمینه اقتصاد وجود نفت می دانند ودر مقایسه با کشورهای چون  تایوان و سنگاپور و بیشترکشورهای توسعه یافته که فاقد نفت و سایر منابع معدنی هستند اینچنین القاء میشود که در صورت عدم وجود نفت ما نیز  همانند آنها پیشرفت میکردیم و الان اوضاع بهتری داشتیم .

ولی با نگاهی کوتاه به تاریخ میتوان دریافت که ما  در قرون اخیر قبل از  کشف نفت  نیز نسبت به بسیاری از این کشورها که مثال زده میشوند اوضاع خیلی خوبی  نداشته ایم  و خیلی  اهل علم و پژوهش  و صاحب
 تکنو لوژی خاصی نبوده ایم و جامعه آن زمان هم با مصلحان  همراه نبوده است .
از طرفی بسیاری از کشورها یی که نفت نداشته اند نیز پیشرفت خاصی ندارند . با عنایت به تشابه فرهنگی  ما در صورت عدم وحود  نفت احتمال اینکه ما شبیه کشورهای پاکستان یا افغانستان میشدیم خیلی  بیشتر از اینکه شبیه ژاپن می شدیم  است.

شرایط فعلی اقتصاد بیشتر از آن که تقصیر نفت باشد تقصیر ما است که از نفت درست استفاده نکرده ایم
در واقع علم  و کار علمی به معنی حقیقی آن در بین ما مشتری نداشته و اکنون نیز ندارد.و به قول شاعر دوره مشروطیه اشرفی گیلانی
ای قلم پنداشتی دوره  دانشوری است  
دوره علم آماده هر کس به عرفان مشتری است

 در واقع فرهنگ ما  باعث  شرایط فعلی ما چه خوب و چه بد شده است به تعریف مرحوم دکتر فرخجسته نحوه احساس و تفکر یک جامعه را فرهنگ آن جامعه میگویند.  اگر از وضعیت فعلی خود ناراضی هستیم باید شیوه احساس و تفکر خود را تغیر دهیم  درست تر احساس و بیشتر فکر کنیم
البته  پس از کشف نفت  کار حاکمان برای حکومت راحتر شده و خیلی نیازمند متفکران نبوده اند.