شورای عالی انقلاب فرهنگی
شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست رئیس جمهور یکی از نهادهای حکومتی جمهوری اسلامی ایران است که پس از انقلاب  با فرمان امام خمینی(ره) تشکیل شد. گسترش نفوذ فرهنگ اسلامی در شئون جامعه و تقویت انقلاب فرهنگی و اعتلای فرهنگ عمومی و تزکیه محیط‌های علمی و فرهنگی از افکار مادی و نفی مظاهر و آثار غرب زدگی از جمله اهداف این شورا است. ابتدا ستاد انقلاب فرهنگی تشکیل گردید که بعداً به شورای عالی انقلاب فرهنگی تغییر ماهیت داد.
پیشینه
امام خمینی(ره)در جمع اعضای ستاد انقلاب فرهنگی دستور می‌دهد برای بازگشایی دانشگاه‌ها، ستاد انقلاب فرهنگی سابقه تک تک افراد را بازبینی کند و از اعضای ستاد می‌خواهد که «سازمانی» درست کنند که فعالیت‌های کلیه اساتید و دانشجویان را زیر نظر داشته باشد. او دستور داده بود که گروههایی برای رسیدگی به سوابق معلمها و اساتید و دانشجویان ایجاد شوند تا عده زیادی که چهره هایشان را از آنی که هستند برمیگردانند به یک چهره اسلامی شناسایی شوند و دانشگاهها مرکز تجمع این افراد نشود.وی عقیده داشت نباید به اظهارات و شهادت دادن معلمان به اسلام اکتفا بشود بله باید سوابق آنها بررسی شود که:
•    این چطور آدمی بوده است؛ چکاره بوده است؛ در دانشگاه که بوده چه می کرده، چه درس می‌داده؛ چه جور برخورد می کرده با جوانها و چه توطئه‌ها داشته یا نداشته.
•    بعد هم که دانشگاهها باز می‌شوند یک بازرسی‌هایی لازم است به اینکه در همه جا حاضر باشند؛ برای اینکه معلمین با دانشجوها چه جور برخورد دارند و غیر برنامه درسی شان چه حرفها آنجا هست؛ چه چیزها آنجا مطرح می کنند. اگر دیدند چیزهایی انحرافی است، اطلاع بدهند. و یک سازمانی باشد برای اینکه اگر هر یک از معلمین یک همچو کاری بخواهند بکنند، [بررسی ] بشود.
امام راحل در حکم خود به اعضای منتخب ستاد انقلاب فرهنگی به صراحت مسئولیت انتخاب اساتید را به عهده این ستاد گذاشت .ایشان همچنین در پیام نوروزی خود، در فروردین ۵۹ بر آن تأکید کرده و گفت:باید انقلاب اسلامی در تمام دانشگاه‌های سراسر ایران به وجود آید. تا اساتیدی که در ارتباط با شرق و یا غرب‌اند تصفیه گردند و دانشگاه محیط سالمی شود برای تدریس علوم عالی اسلامی.


اهداف
اهداف این شورا عبارت‌اند از:
•    گسترش و نفوذ فرهنگ اسلامی در شئون جامعه و تقویت انقلاب فرهنگی و اعتلای فرهنگ عمومی
•    تزکیه محیط‌های علمی و فرهنگی از افکار مادی و نفی مظاهر و آثار غرب زدگی از فضای فرهنگی جامعه
•    تحول دانشگاه‌ها، مدارس و مراکز فرهنگی و هنری براساس فرهنگ صحیح اسلامی، گسترش و تقویت هر چه بیشتر آنها برای تربیت متخصصان متعهد، اسلام‌شناسان متخصص، مغزهای متفکر و وطن‌خواه، نیروهای فعال و ماهر، استادان، مربیان و معلمان معتقد به اسلام و استقلال کشور
•    تعمیم سواد، تقویت و بسط روح تفکر و علم‌آموزی و تحقیق و استفاده از دستاوردها و تجارب مفید دانش بشری برای نیل به استقلال علمی و فرهنگی
•    حفظ و احیا و معرفی آثار و مآثر اسلامی و ملی
•    نشر افکار و آثار فرهنگی انقلاب اسلامی، ایجاد و تحکیم روابط فرهنگی با کشورهای دیگر به ویژه با ملل اسلامی
وظایف
از جمله وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی، می‌توان در سه حوزه سیاست‌گذاری، تدوین ضوابط و نظارت تقسیم‌بندی نمود.تهیه و تدوین سیاست‌ها و طرح‌های راهبردی کشور در زمینه‌های مختلف فرهنگی از جمله در حوزه‌های زنان، تبلیغات، اطلاع‌رسانی، چاپ و نشر، بی سوادی، دانشگاه‌ها، برقراری روابط علمی و پژوهشی و فرهنگی با سایر کشورها، همکاری حوزه و دانشگاه، فعالیت‌های دینی و معنوی، تهاجم فرهنگی و سایر حوزه‌های فرهنگی مربوطه از جمله وظایف سیاست‌گذاری این شورا محسوب می‌شود. همچنین تعیین ضوابط تأسیس مراکز علمی و آموزشی و نیز ضوابط گزینش مدیران و استادان و دانشجویان از جمله وظایف این شورا می‌باشد. بررسی و تحلیل شرایط فرهنگی ایران و جهان، بررسی الگوهای توسعه و پیامدهای فرهنگی آن، بررسی وضع فرهنگ و آموزش کشور و نیز نظارت بر اجرای مصوبات شورا از جمله وظایف نظارتی شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌باشد.
تاریخچه
پیشینه تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی به سال ۱۳۵۹ باز می‌گردد که سال آغازین انقلاب فرهنگی محسوب می‌شود.
ستاد انقلاب فرهنگی
در این سال، ستاد انقلاب فرهنگی با فرمان آیت‌الله خمینی تشکیل شد. این ستاد بعدها به شورای عالی انقلاب فرهنگی شد. هسته هفت نفری که برای تشکیل این ستاد معرفی شدند عبارت بودند از:
•    علی شریعتمداری
•    محمدجواد باهنر
•    محمد مهدی ربانی املشی
•    حسن حبیبی
•    عبدالکریم سروش
•    شمس آل احمد
•    جلال‌الدین فارسی
تربیت استاد و گزینش افراد شایسته برای تدریس در دانشگاه‌ها، گزینش دانشجو و اسلامی کردن جو دانشگاه‌ها و تغییر برنامه‌های آموزشی دانشگاه‌ها وظایفی بود که بر عهده این شورا قرار داشت. البته عبد الکریم سروش معتقد است که در گزینش اساتید دانشگاه ستاد انقلاب فرهنگی تنها نقش ناظر را داشته و در بسیاری از موارد در جریان اخراج اساتید نبوده‌است. در مقابل، برخی از منتقدان چنین ادعایی را نمی‌پذیرند و معتقدند که این امر بر اساس آئین‌نامه مصوب ستاد انقلاب فرهنگی و توسط هیات‌هایی زیر نظر ستاد انقلاب فرهنگی انجام شده‌است و فرد یا سازمان دیگری نمی‌تواند مسوول این اقدام باشد. عملکرد این ستاد در این دوران از جهت تاخیر در بازگشایی دانشگاه‌ها همیشه مورد انتقاد بوده است و به عنوان نقطه ضعف آن یاد می‌شود.
در شهریور ۱۳۶۲ این ستاد با دستور آیت الله خمینی تکمیل شد و افراد دیگری نیز به آن اضافه شدند. اعضای این ستاد عبارت بودند از.
•    سید محمد خاتمی از تاریخ 8/۶/1362 تا 19/۹/1363
•    محمد رضا مهدوی کنی از تاریخ 8/۶/1362 تا 19/۹/1363
•    ایرج فاضل اوایل شهریور ۶۳ تا 19/۹/1363
•    غلامحسین رحیمی شعرباف از تاریخ 8/۶/1362 تا 19/۹/1363
•    محمد علی نجفی از تاریخ 8/۶/1362 تا 19/۹/1363
•    صادق واعظ زاده از تاریخ 8/۶/1362 تا 19/۹/1363
•    محمد رحمتی اواخر مهر ۶۳ تا 19/۹/1363
•    حسن ابراهیم حبیبی از تاریخ 13/۳/1359 تا 19/۹/1363
•    محمد جواد باهنر از تاریخ 8/۶/1362 تا زمان کشته شدن در ۸ شهریور ۱۳۶۰
•    احمد احمدی : از تاریخ 2/۱۱/1360 تا 19/۹/1363
•    محمد مهدی ربانی املشی از تاریخ 23/۳/1359 تا 8/۶/1362
•    شمس الدین سادات آل احمد از تاریخ 23/۳/1359 تا 8/۶/1362
•     عبد الکریم سروش از تاریخ 8/۶/1362 تا 19/۹/1363
•    علی شریعتمداری از تاریخ 8/۶/1362 تا 19/۹/1363
•    جلال الدین فارس از تاریخ 23/۳/1359 تا 8/۶/1362
امام  در ۱۹ آذر ۱۳۶۳ بر ستاد انقلاب فرهنگی ترمیم عمده‌ای انجام داد و با ترکیب متفاوت ستاد انقلاب فرهنگی به شورای عالی انقلاب فرهنگی تبدیل شد.
تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی
در سال ۱۳۶۱ در پی ناهماهنگی‌هایی که در اثر تداخل وظایف ستاد انقلاب فرهنگی و وزارت فرهنگ و آموزش عالی پیش می‌آمد، طرحی از سوی وزیر وقت تقدیم هیات دولت شد که پس از تصویب در دولت، به‌صورت لایحه با قید یک فوریت تقدیم مجلس شد. اما تأسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی عملاً به ۱۹ آذر ۱۳۶۳ باز می‌گردد.خمینی در این روز، طی پیامی فرمان تأسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی را صادر نمود. در بخشی از این پیام چنین آمده است:
خروج از فرهنگ بدآموز غربی و نفوذ و جایگزین شدن فرهنگ آموزنده اسلامی، ملی و انقلاب فرهنگی در تمام زمینه‌ها در سطح کشور آن چنان محتاج تلاش و کوشش است که برای تحقق آن سالیان دراز باید زحمت کشید و با نفوذ عمیق ریشه دار غرب مبارزه کرد. اینک با تشکر از زحمات ستاد انقلاب فرهنگی برای هر چه بارورتر شدن انقلاب در سطح کشور، تقویت این نهاد را لازم دیدم بدین جهت علاوه بر کلیه افراد ستاد انقلاب فرهنگی و رؤسای محترم سه قوه، حجج اسلام آقای خامنه ای، آقای اردبیلی و آقای رفسنجانی و همچنین جناب حجت‌الاسلام آقای مهدوی کنی و آقایان سید کاظم اکرمی وزیر آموزش و پرورش و رضا داوری و نصرالله پورجوادی و محمدرضا هاشمی را به آنان اضافه نمودم.
در دوران رهبری آیت ا... خامنه‌ای
شورای انقلاب فرهنگی فعالیت خود را دراین دوران مانند قبل ادامه داد و اعضای خود را کمابیش با همان ترکیب قبلی حفظ نمود. در سال ۱۳۷۵ آیت ا...خامنه‌ای ترکیب جدیدی برای شورا انتخاب کرد. آخرین بار در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۹۰ آیت ا... خامنه‌ای اعضای شورا را را منصوب کرد. در این فهرست دو عضو افتخاری و دو عضو تازه نیز حضور داشتند و نیز برخی از جمله میرحسین موسوی از فهرست حذف شدند. در بخش حقوقی نیز تغییراتی اعمال شد، از جمله وزارت ورزش و جوانان افزوده شد.
موسسات، نهادها و شوراهای تشکیل شده توسط شورا
موسسات
•    سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)
•    سازمان مدارس غیرانتفاعی و مشارکت‌های مردمی
•    جهاد دانشگاهی
•    مرکز نشر دانشگاهی
•    فرهنگستان زبان و ادب فارسی
•    فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران
•    فرهنگستان علوم پزشکی
•    فرهنگستان هنر
•    انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
•    دفتر جذب نخبگان
•    شورای جذب خبرگان بدون مدرک دانشگاهی
•    هیئت مرکزی گزینش استاد
•    هیئت مرکزی گزینش دانشجو
•    کمیته مرکزی انضباطی دانشجویان
•    کمیته مطالعه و برنامه‌ریزی آزمون ورودی دانشگاه
•    کمیته بررسی و ارزیابی دائمی وضع آموزش در کشور
•    سازمان دانش‌آموزی جمهوری اسلامی ایران
•    مرکز تألیف و ترجمه و نشر آثار هنری
•    هیات حمایت از کرسیهای نظریه پردازی
نهادها
•    کمیسیون مشورتی شورای عالی انقلاب فرهنگی
•    هیأت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی شورای عالی انقلاب فرهنگی
•    هیأت نظارت و بازرسی شورای عالی انقلاب فرهنگی
•    مرکز دریافت گزارش عملکرد دستگاه‌های مشمول اصل ۵۰ اصول سیاست فرهنگی کشور
شوراها
•    شورای توسعه فرهنگ قرآنی (مصوبه جلسه 643 شورای عالی انقلاب فرهنگی)
•    شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی
•    شورای عالی برنامه ریزی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
•    شورای عالی جوانان
•    شورای فرهنگ عمومی
•    شورای عالی اطلاع رسانی
•    شورای عالی آموزشهای علمی - کاربردی
•    شورای پژوهشهای علمی کشور
•    شورای عالی برنامه ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
•    شورای هدایت استعدادهای درخشان
•    شورای تدوین کتابهای تعلیمات دینی مدارس
•    شورای تغییر بنیادی نظام آموزش و پرورش
•    شورای نظارت بر ساخت، طراحی، واردات و توزیع اسباب بازی کودکان
•    شورای هماهنگی تشکل‌های دانش آموزی
•    شورای نظارت بر انتخاب، ساخت و نصب مجسمه و یادمان در میدان‌ها و اماکن عمومی
•    شورای اسلامی شدن مراکز آموزشی
دیدگاه‌های منتقد
عملکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی در طول سال‌های مختلف موافقان و مخالفان زیادی داشته است.یکی از مهم‌ترین انتقاداتی که برخی از منتقدان مطرح کرده‌اند، وارد شدن شورای عالی انقلاب فرهنگی به حیطه قانون‌گذاری است. این منتقدان اعتقاد دارند که ‌شأن این شورا، یک شأن کلان‌نگر و مشورتی است و می‌بایست سیاست‌گذاری‌های کلان فرهنگی را در چارچوب مصالح ملی کشور انجام دهد؛ درحالی که این شورا به تصویب مقرراتی می‌پردازد که به اعتقاد منتقدان، خارج از چارچوب وظایف این شورا است. در این زمینه انتقادات مختلفی در مورد مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شده است که از آن جمله می‌توان به مصوبه این شورا در مورد ضوابط استفاده از شبکه‌های اطلاع‌رسانی اینترنتی اشاره نمود.(محدودیت حداکثر نرخ انتقال اطلاعات تا ۱۲۸kb/s  برای کاربران خانگی) منتقدان معتقدند که این مصوبه محدودیت‌هایی را در مورد دسترسی کاربران به اینترنت فراهم می‌کند.همچنین یکی دیگر از انتقادات مطرح‌شده از سوی منتقدان، تداخل وظایف این شورا با وزارت علوم، تحقیقات و فناوری می‌باشد. به اعتقاد برخی از کارشناسان، این تداخل (به‌طور مثال در مورد انتخاب روسای دانشگاه‌ها)مشکلاتی را در زمینه انجام امور اجرایی آموزش عالی در کشور ایجاد نموده است.
عملکرد
اعضای کنونی شورای عالی انقلاب فرهنگی
اعضای این شورا به دو دسته اعضای حقیقی و حقوقی تقسیم می‌شوند که هر چندسال یک‌بار تغییر می‌کنند و رهبری ایران تعیین می‌کند. آخرین عضوها ایشان اند:
اعضای افتخاری
•    احمد جنتی
اعضای حقیقی
•    احمد احمدی
•    علی‌رضا اعرافی
•    حمید پارسانیا
•    غلامعلی حداد عادل
•    رضا داوری اردکانی
•    حسن رحیم پور ازغدی
•    علی شریعتمداری
•    علی‌اکبر رشاد
•    سید علی‌رضا صدر حسینی
•    محمدرضا عارف
•    محسن قمی
•    محمدعلی کی‌نژاد
•    منصور کبگانیان
•    حسین کچوییان
•    مهدی گلشنی
•    علی لاریجانی
•    محمود محمدی عراقی
•    محمدرضا مخبر دزفولی(دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی)
•    صادق واعظ زاده
•    علی اکبر ولایتی
•    سید عزت الله ضرغامی
اعضای حقوقی
•    رئیس جمهوری - حسن روحانی(رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی)
•    رئیس قوه قضائیه - صادق لاریجانی
•    رئیس مجلس شورای اسلامی - علی لاریجانی
•    وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی - علی جنتی
•    وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی - سید حسن قاضی زاده هاشمی
•    وزیر علوم، تحقیقات و فناوری - محمد فرهادی
•    وزیر آموزش و پرورش - علی اصغر فانی
•    وزیر ورزش و امور جوانان - محمود گودرزی
•    معاون علمی و فناوری رییس جمهور - سورنا ستاری
•    معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی - محمدباقر نوبخت
•    معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده - شهیندخت مولاوردی
•    رییس سازمان صداوسیما - محمد سرافراز
•    رییس سازمان تبلیغات اسلامی - سید مهدی خاموشی
•    رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی - ابوذر ابراهیمی ترکمان
•    رییس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها - محمد محمدیان
•    رییس جهاد دانشگاهی - حمیدرضا طیبی
•    رییس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان - کبری خزعلی
•    رییس دانشگاه آزاد اسلامی - حمید میرزاده
•    رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی - احمد سالک
•    رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی - محمدمهدی زاهدی
•    رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی - حسینعلی شهریاری
•    رییس دفتر تبلیغات اسلامی - احمد واعظی

شورای عالی انقلاب فرهنگی[1]

شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست رئیس جمهوریکی از نهادهای حکومتی جمهوری اسلامی ایراناست که پس از انقلاب  با فرمان امام خمینی(ره)تشکیل شد. گسترش نفوذ فرهنگ اسلامیدر شئون جامعه و تقویت انقلاب فرهنگی و اعتلای فرهنگ عمومی و تزکیه محیط‌های علمی و فرهنگی از افکار مادی و نفی مظاهر و آثار غرب زدگی از جمله اهداف این شورا است. ابتدا ستاد انقلاب فرهنگی تشکیل گردید که بعداً به شورای عالی انقلاب فرهنگی تغییر ماهیت داد.

پیشینه

امام خمینی(ره)در جمع اعضای ستاد انقلاب فرهنگی دستور می‌دهد برای بازگشایی دانشگاه‌ها، ستاد انقلاب فرهنگی سابقه تک تک افراد را بازبینی کند و از اعضای ستاد می‌خواهد که «سازمانی» درست کنند که فعالیت‌های کلیه اساتید و دانشجویان را زیر نظر داشته باشد. او دستور داده بود که گروههایی برای رسیدگی به سوابق معلمها و اساتید و دانشجویان ایجاد شوند تا عده زیادی که چهره هایشان را از آنی که هستند برمیگردانند به یک چهره اسلامی شناسایی شوند و دانشگاهها مرکز تجمع این افراد نشود.وی عقیده داشت نباید به اظهارات و شهادت دادن معلمان به اسلام اکتفا بشود بله باید سوابق آنها بررسی شود که:

·        این چطور آدمی بوده است؛ چکاره بوده است؛ در دانشگاه که بوده چه می کرده، چه درس می‌داده؛ چه جور برخورد می کرده با جوانها و چه توطئه‌ها داشته یا نداشته.

·        بعد هم که دانشگاهها باز می‌شوند یک بازرسی‌هایی لازم است به اینکه در همه جا حاضر باشند؛ برای اینکه معلمین با دانشجوها چه جور برخورد دارند و غیر برنامه درسی شان چه حرفها آنجا هست؛ چه چیزها آنجا مطرح می کنند. اگر دیدند چیزهایی انحرافی است، اطلاع بدهند. و یک سازمانی باشد برای اینکه اگر هر یک از معلمین یک همچو کاری بخواهند بکنند، [بررسی ] بشود.

امام راحلدر حکم خود به اعضای منتخب ستاد انقلاب فرهنگی به صراحت مسئولیت انتخاب اساتید را به عهده این ستاد گذاشت .ایشان همچنین در پیام نوروزی خود، در فروردین ۵۹ بر آن تأکید کرده و گفت:باید انقلاب اسلامی در تمام دانشگاه‌های سراسر ایران به وجود آید. تا اساتیدی که در ارتباط با شرق و یا غرب‌اند تصفیه گردند و دانشگاه محیط سالمی شود برای تدریس علوم عالی اسلامی.

 

 

اهداف

اهداف این شورا عبارت‌اند از:

·        گسترش و نفوذ فرهنگ اسلامی در شئون جامعه و تقویت انقلاب فرهنگیو اعتلای فرهنگ عمومی

·        تزکیه محیط‌های علمی و فرهنگی از افکار مادی و نفی مظاهر و آثار غرب زدگیاز فضای فرهنگی جامعه

·        تحول دانشگاه‌ها، مدارس و مراکز فرهنگی و هنری براساس فرهنگ صحیح اسلامی، گسترش و تقویت هر چه بیشتر آنها برای تربیت متخصصان متعهد، اسلام‌شناسان متخصص، مغزهای متفکر و وطن‌خواه، نیروهای فعال و ماهر، استادان، مربیان و معلمان معتقد به اسلام و استقلال کشور

·        تعمیم سواد، تقویت و بسط روح تفکر و علم‌آموزی و تحقیق و استفاده از دستاوردها و تجارب مفید دانش بشری برای نیل به استقلال علمی و فرهنگی

·        حفظ و احیا و معرفی آثار و مآثر اسلامی و ملی

·        نشر افکار و آثار فرهنگی انقلاب اسلامی، ایجاد و تحکیم روابط فرهنگی با کشورهای دیگر به ویژه با ملل اسلامی

وظایف

از جمله وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی، می‌توان در سه حوزه سیاست‌گذاری، تدوین ضوابط و نظارت تقسیم‌بندی نمود.تهیه و تدوین سیاست‌ها و طرح‌های راهبردی کشور در زمینه‌های مختلف فرهنگی از جمله در حوزه‌های زنان، تبلیغات، اطلاع‌رسانی، چاپ و نشر، بی سوادی، دانشگاه‌ها، برقراری روابط علمی و پژوهشی و فرهنگی با سایر کشورها، همکاری حوزهو دانشگاه، فعالیت‌های دینی و معنوی، تهاجم فرهنگی و سایر حوزه‌های فرهنگی مربوطه از جمله وظایف سیاست‌گذاری این شورا محسوب می‌شود. همچنین تعیین ضوابط تأسیس مراکز علمی و آموزشیو نیز ضوابط گزینش مدیران و استادان و دانشجویان از جمله وظایف این شورا می‌باشد. بررسی و تحلیل شرایط فرهنگی ایران و جهان، بررسی الگوهای توسعهو پیامدهای فرهنگی آن، بررسی وضع فرهنگ و آموزش کشور و نیز نظارت بر اجرای مصوبات شورا از جمله وظایف نظارتی شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌باشد.

تاریخچه

پیشینه تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی به سال ۱۳۵۹باز می‌گردد که سال آغازین انقلاب فرهنگیمحسوب می‌شود.

ستاد انقلاب فرهنگی

در این سال، ستاد انقلاب فرهنگی با فرمان آیت‌الله خمینیتشکیل شد. این ستاد بعدها به شورای عالی انقلاب فرهنگی شد. هسته هفت نفری که برای تشکیل این ستاد معرفی شدند عبارت بودند از:

    علی شریعتمداری
    محمدجواد باهنر
    محمد مهدی ربانی املشی
    حسن حبیبی
    عبدالکریم سروش
    شمس آل احمد
    جلال‌الدین فارسی

تربیت استاد و گزینش افراد شایسته برای تدریس در دانشگاه‌ها، گزینش دانشجو و اسلامی کردن جو دانشگاه‌ها و تغییر برنامه‌های آموزشی دانشگاه‌ها وظایفی بود که بر عهده این شورا قرار داشت.البته عبد الکریم سروشمعتقد است که در گزینش اساتید دانشگاه ستاد انقلاب فرهنگی تنها نقش ناظر را داشته و در بسیاری از موارد در جریان اخراج اساتید نبوده‌است.در مقابل، برخی از منتقدان چنین ادعایی را نمی‌پذیرند و معتقدند که این امر بر اساس آئین‌نامه مصوب ستاد انقلاب فرهنگی و توسط هیات‌هایی زیر نظر ستاد انقلاب فرهنگی انجام شده‌است و فرد یا سازمان دیگری نمی‌تواند مسوول این اقدام باشد.عملکرد این ستاد در این دوران از جهت تاخیر در بازگشایی دانشگاه‌ها همیشه مورد انتقاد بوده است و به عنوان نقطه ضعف آن یاد می‌شود.

در شهریور ۱۳۶۲این ستاد با دستور آیت الله خمینی تکمیل شد و افراد دیگری نیز به آن اضافه شدند. اعضای این ستاد عبارت بودند از.

·        سید محمد خاتمیاز تاریخ 8/۶/1362 تا 19/۹/1363

·        محمد رضا مهدوی کنیاز تاریخ 8/۶/1362 تا 19/۹/1363

·        ایرج فاضلاوایل شهریور ۶۳ تا 19/۹/1363

·        غلامحسین رحیمی شعربافاز تاریخ 8/۶/1362 تا 19/۹/1363

·        محمد علی نجفیاز تاریخ 8/۶/1362 تا 19/۹/1363

·        صادق واعظ زادهاز تاریخ 8/۶/1362 تا 19/۹/1363

·        محمد رحمتیاواخر مهر ۶۳ تا 19/۹/1363

·        حسن ابراهیم حبیبیاز تاریخ 13/۳/1359 تا 19/۹/1363

·        محمد جواد باهنراز تاریخ 8/۶/1362 تا زمان کشته شدن در ۸ شهریور ۱۳۶۰

·        احمد احمدی : از تاریخ 2/۱۱/1360 تا 19/۹/1363

·        محمد مهدی ربانی املشیاز تاریخ 23/۳/1359 تا 8/۶/1362

·        شمس الدین سادات آل احمداز تاریخ 23/۳/1359 تا 8/۶/1362

·         عبد الکریم سروشاز تاریخ 8/۶/1362 تا 19/۹/1363

·        علی شریعتمداریاز تاریخ 8/۶/1362 تا 19/۹/1363

·        جلال الدین فارساز تاریخ 23/۳/1359 تا 8/۶/1362

امام  در ۱۹آذر۱۳۶۳بر ستاد انقلاب فرهنگی ترمیم عمده‌ای انجام داد و با ترکیب متفاوت ستاد انقلاب فرهنگی به شورای عالی انقلاب فرهنگی تبدیل شد.

تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی

در سال ۱۳۶۱در پی ناهماهنگی‌هایی که در اثر تداخل وظایف ستاد انقلاب فرهنگی و وزارت فرهنگ و آموزش عالیپیش می‌آمد، طرحی از سوی وزیر وقت تقدیم هیات دولت شد که پس از تصویب در دولت، به‌صورت لایحهبا قید یک فوریت تقدیم مجلسشد. اما تأسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی عملاً به ۱۹آذر۱۳۶۳باز می‌گردد.خمینی در این روز، طی پیامی فرمان تأسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی را صادر نمود. در بخشی از این پیام چنین آمده است:

خروج از فرهنگ بدآموز غربی و نفوذ و جایگزین شدن فرهنگ آموزنده اسلامی، ملی و انقلاب فرهنگی در تمام زمینه‌ها در سطح کشور آن چنان محتاج تلاش و کوشش است که برای تحقق آن سالیان دراز باید زحمت کشید و با نفوذ عمیق ریشه دار غرب مبارزه کرد. اینک با تشکر از زحمات ستاد انقلاب فرهنگی برای هر چه بارورتر شدن انقلاب در سطح کشور، تقویت این نهاد را لازم دیدم بدین جهت علاوه بر کلیه افراد ستاد انقلاب فرهنگی و رؤسای محترم سه قوه، حجج اسلام آقای خامنه ای، آقای اردبیلی و آقای رفسنجانی و همچنین جناب حجت‌الاسلام آقای مهدوی کنی و آقایان سید کاظم اکرمیوزیر آموزش و پرورش و رضا داوری و نصرالله پورجوادی و محمدرضا هاشمی را به آنان اضافه نمودم.

در دوران رهبری آیت ا... خامنه‌ای

شورای انقلاب فرهنگی فعالیت خود را دراین دوران مانند قبل ادامه داد و اعضای خود را کمابیش با همان ترکیب قبلی حفظ نمود. در سال ۱۳۷۵آیت ا...خامنه‌ایترکیب جدیدی برای شورا انتخاب کرد. آخرین بار در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۹۰ آیت ا... خامنه‌ای اعضای شورا را را منصوب کرد. در این فهرست دو عضو افتخاری و دو عضو تازه نیز حضور داشتند و نیز برخی از جمله میرحسین موسویاز فهرست حذف شدند. در بخش حقوقی نیز تغییراتی اعمال شد، از جمله وزارت ورزش و جوانانافزوده شد.

موسسات، نهادها و شوراهای تشکیل شده توسط شورا

موسسات

    سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)
    سازمان مدارس غیرانتفاعی و مشارکت‌های مردمی
    جهاد دانشگاهی
    مرکز نشر دانشگاهی
    فرهنگستان زبان و ادب فارسی
    فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران
    فرهنگستان علوم پزشکی
    فرهنگستان هنر
    انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
    دفتر جذب نخبگان
    شورای جذب خبرگان بدون مدرک دانشگاهی
    هیئت مرکزی گزینش استاد
    هیئت مرکزی گزینش دانشجو
    کمیته مرکزی انضباطی دانشجویان
    کمیته مطالعه و برنامه‌ریزی آزمون ورودی دانشگاه
    کمیته بررسی و ارزیابی دائمی وضع آموزش در کشور
    سازمان دانش‌آموزی جمهوری اسلامی ایران
    مرکز تألیف و ترجمه و نشر آثار هنری
    هیات حمایت از کرسیهای نظریه پردازی

نهادها

    کمیسیون مشورتی شورای عالی انقلاب فرهنگی
    هیأت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی شورای عالی انقلاب فرهنگی
    هیأت نظارت و بازرسی شورای عالی انقلاب فرهنگی
    مرکز دریافت گزارش عملکرد دستگاه‌های مشمول اصل ۵۰ اصول سیاست فرهنگی کشور

شوراها

    شورای توسعه فرهنگ قرآنی (مصوبه جلسه 643 شورای عالی انقلاب فرهنگی)

    شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی
    شورای عالی برنامه ریزی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
    شورای عالی جوانان
    شورای فرهنگ عمومی
    شورای عالی اطلاع رسانی
    شورای عالی آموزشهای علمی - کاربردی
    شورای پژوهشهای علمی کشور
    شورای عالی برنامه ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
    شورای هدایت استعدادهای درخشان
    شورای تدوین کتابهای تعلیمات دینی مدارس
    شورای تغییر بنیادی نظام آموزش و پرورش
    شورای نظارت بر ساخت، طراحی، واردات و توزیع اسباب بازی کودکان
    شورای هماهنگی تشکل‌های دانش آموزی
    شورای نظارت بر انتخاب، ساخت و نصب مجسمه و یادمان در میدان‌ها و اماکن عمومی
    شورای اسلامی شدن مراکز آموزشی

دیدگاه‌های منتقد

عملکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی در طول سال‌های مختلف موافقان و مخالفان زیادی داشته است.یکی از مهم‌ترین انتقاداتی که برخی از منتقدان مطرح کرده‌اند، وارد شدن شورای عالی انقلاب فرهنگی به حیطه قانون‌گذاری است. این منتقدان اعتقاد دارند که ‌شأن این شورا، یک شأن کلان‌نگر و مشورتی است و می‌بایست سیاست‌گذاری‌های کلان فرهنگیرا در چارچوب مصالح ملی کشور انجام دهد؛ درحالی که این شورا به تصویب مقرراتی می‌پردازد که به اعتقاد منتقدان، خارج از چارچوب وظایف این شورا است.در این زمینه انتقادات مختلفی در مورد مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شده است که از آن جمله می‌توان به مصوبه این شورا در مورد ضوابط استفاده از شبکه‌های اطلاع‌رسانی اینترنتی اشاره نمود.(محدودیت حداکثر نرخ انتقال اطلاعات تا ۱۲۸kb/s برای کاربران خانگی) منتقدان معتقدند که این مصوبه محدودیت‌هایی را در مورد دسترسی کاربران به اینترنت فراهم می‌کند.همچنین یکی دیگر از انتقادات مطرح‌شده از سوی منتقدان، تداخل وظایف این شورا با وزارت علوم، تحقیقات و فناوریمی‌باشد. به اعتقاد برخی از کارشناسان، این تداخل (به‌طور مثال در مورد انتخاب روسای دانشگاه‌ها)مشکلاتی را در زمینه انجام امور اجرایی آموزش عالی در کشور ایجاد نموده است.

عملکرد

اعضای کنونی شورای عالی انقلاب فرهنگی

اعضای این شورا به دو دسته اعضای حقیقی و حقوقی تقسیم می‌شوند که هر چندسال یک‌بار تغییر می‌کنند و رهبری ایران تعیین می‌کند. آخرین عضوها ایشان اند:

اعضای افتخاری

    احمد جنتی

اعضای حقیقی

    احمد احمدی
    علی‌رضا اعرافی
    حمید پارسانیا
    غلامعلی حداد عادل
    رضا داوری اردکانی
    حسن رحیم پور ازغدی
    علی شریعتمداری
    علی‌اکبر رشاد
    سید علی‌رضا صدر حسینی
    محمدرضا عارف
    محسن قمی
    محمدعلی کی‌نژاد
    منصور کبگانیان
    حسین کچوییان
    مهدی گلشنی
    علی لاریجانی
    محمود محمدی عراقی
    محمدرضا مخبر دزفولی(دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی)
    صادق واعظ زاده
    علی اکبر ولایتی
    سید عزت الله ضرغامی

اعضای حقوقی

    رئیس جمهوری - حسن روحانی(رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی)
    رئیس قوه قضائیه - صادق لاریجانی
    رئیس مجلس شورای اسلامی - علی لاریجانی
    وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی - علی جنتی
    وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی - سید حسن قاضی زاده هاشمی
    وزیر علوم، تحقیقات و فناوری - محمد فرهادی
    وزیر آموزش و پرورش - علی اصغر فانی
    وزیر ورزش و امور جوانان - محمود گودرزی
    معاون علمی و فناوری رییس جمهور - سورنا ستاری
    معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی - محمدباقر نوبخت
    معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده - شهیندخت مولاوردی
    رییس سازمان صداوسیما - محمد سرافراز
    رییس سازمان تبلیغات اسلامی - سید مهدی خاموشی
    رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی - ابوذر ابراهیمی ترکمان
    رییس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها - محمد محمدیان
    رییس جهاد دانشگاهی - حمیدرضا طیبی
    رییس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان - کبری خزعلی
    رییس دانشگاه آزاد اسلامی - حمید میرزاده
    رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی - احمد سالک
    رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی - محمدمهدی زاهدی
    رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی - حسینعلی شهریاری
    رییس دفتر تبلیغات اسلامی - احمد واعظی

موضوعات مرتبط: آموزش
برچسب‌ها: شوراي عالي انقلاب , شوراي فرهنگي , اعتلاي فرهنگ , تزكيه