ب) عملیاتروانی تاكتیكی
این عملیات در منطقه جلویی نبرد و در پشتیبانی از عملیات نظامی تاكتیكی، طراحی و اجرا میگردد. مقاصد آن عبارتند از:
1- كاهش روحیه و كارآیی رزمی دشمن.
2- افزایش تأثیر سلاحهای سنگین از جمله بمبها.
3- آشفته كردن و سردرگم كردن دشمن.
4- تسهیل اشغال شهرهای دشمن، با ارسال اولتیماتوم و اعلامیههای دعوت به تسلیم.
5- پشتیبانی از عملیاتروانی استراتژیك، با فراهم كردن شناخت به موقع و تفصیلی در مورد آسیبپذیریهای محلی كه احتمالاً قابلیت بكارگیری در الگوی استراتژیك را دارد.
6- دادن اطلاعات و راهنمائیهای لازم به عناصر دوست كه در منطقه رزمی دشمن عمل میكنند.
7- پشتیبانی خاص و مستقیم از فرماندهان تاكتیكی با دادن یادداشتهای كوتاه.
8- ایجاد تصویری مطلوب از سربازان و فرماندهان خودی در ذهن مخاطبان.
نوع دیگری از تقسیمبندی عملیاتروانی عبارتند از 1- عملیاتروانی پنهان 2- عملیاتروانی آشكار
الف) عملیاتروانی آشكار
عملیاتروانی آشكار معمولاً با استفاه از تبلیغات سفید(تبلیغاتی كه هویت منبع آن معلوم است) انجام میشود. اغلب موارد عملیاتروانی كه با عناوین رسمی(مانند رادیو آمریكا) به اجرا در میآیند، از مصادیق این نوع عملیات هستند.
ب) عملیاتروانی پنهان
عملیات روانی پنهان عملیاتی است كه منبع انتشار آن فاش نمیشود. این عملیات به گونهای طراحی و اجرا میشود كه دولت مسئول آن معلوم نباشد و یا اگر هم كشف شد، آن دولت بتواند هرگونه دخالتی را انكار كند. عملیاتروانی پنهان، معمولاً به وسیله تبلیغات سیاه و خاكستری به اجرا درمیآید.
تبلیغات سیاه: تبلیغاتی است كه به منبع غیرواقعی نسبت داده میشود. این تبلیغات وانمود میكند كه از داخل سرزمین دشمن( یا سرزمین تحت اشغال دشمن) و یا نزدیكیهای آن پخش میشود و البته گاهی نیز واقعاً همنیطور است. هنگامی كه به ظاهر از سرزمین دشمن پخش میشود، هدایت عملیاتهای زیرزمینی( كه توسط عناصر برانداز موجود در صفوف دشمن انجام میشود) را امكان پذیر میسازد. از نظر دشمن، این تبلیغات، اقداماتی غیرقانونی و مستوجب عقوبت است. این نوع عملیات، مستلزم مهارت بسار، مخزنی بزرگ از اطلاعات، و توانایی كاركردن با اسم جعلی است. تبلیغات سیاه، به شدت بر اطلاعات متكی است. از این تبلیغات به بهترین وجهی میتوان در عملیات استراتژیك استفاده كرد. معذالك، هر چند مقاصد مورد پیگیری در این نوع تبلیغات معمولاً فراتر از سطوح وضعیتهای تاكتیكی است، با این حال، در عملیاتروانی تاكتیكی نیز استفاده میشود چون فرض بر این است كه تبلیغات سیاه، در این گونه عملیات، آنقدر ارزش حیاتی دارد كه به كارگیری آن به ریسك نهفته در آن میارزد. به منظور دستیابی به حداكثر تأثیر و اجتناب از خطر از بین رفتن انسجام در تلاشهای آشكار، باید عملیات روانی پنهان را از عملیاتروانی آشكار جدا نگهداشت و پرسنل درگیر در یك نوع عملیات را در عملیات نوع دیگر وارد نكرد.
مزایا و قابلیتهای تبلیغات سیاه عبارتند از:
1- تبلیغات سیاه، با عمل كردن تحت پوشش، میتوان از داخل سرزمین دشمن منتشر شده و پیامهای تبلیغاتی خودی را كه برای مخاطبان خاص به دقت تنظیم شده است، ارسال نماید.
2- از آنجا كه این تبلیغات، از منبع ناشناس منتشر میشود، میتوان با القای این نكته به دشمن كه عناصر مخالف و غیر وفادار در میان صفوفش وجود دارد، روحیه را تضعیف كند.
3- با بكارگیری ماهرانه اصطلاحات، عبارات و تمهای رسانهای مناسب، این تبلیغات میتواند وانمود كند كه جزئی از تبلیغات خود دشمن است و بدین ترتیب میتواند در تبلیغات دشمن، تناقض ایجاد كند، نتیجه این خواهد شد كه تبلیغات سفید دشمن، تا اندازه زیادی تأثیر خود را از دست میدهد.
4- از آنجا كه این تبلیغات، ماهیتی پنهان دارد و تشخیص آن مشكل است، ضد تبلیغ دشمن نمیتواند اقدام مؤثری علیه آن انجام دهد.
محدودیتها و معایب تبلیغات سیاه عبارتند از:
1- تبلیغات سیاه برای اجتناب از افشا شدن ماهیت واقعی و از دست دادن اعتبار، نیازمند مراقبت و حفاظت فوق العاده است.
2- هماهنگ كردن آن با فعالیتهای آشكار، امری دشوار است.
3- تبلیغات سیاه، بندرت میتواند از كانالهای عادی ارتباطی استفاده كند.
4- كنترل آن كاری مشكل است چون عوامل عمل كننده آن غیرمتمركز هستند.
5- الزامات امنیتی سخت آن، انعطافپذیری تبلیغات سیاه را محدود میكند.
6- تبلیغات سیاه، زمانی كه از داخل سرزمین دشمن عمل میكند، بیشتر در معرض كشف و انهدام قرار دارد.
نمونههای تبلیغات سیاه عبارتند از:
1- ایجاد شایعه
2- پخش تصاویر مستهجن
3- ایجاد فرهنگی بزلهگویی، تمسخر و جوك
4- شعار
5- جعل اسناد و اوراق بهادار
6- جوسازی از طریق نامه، شبنامه
7- بلندگوی دشمن شدن
تبلیغات خاكستری: تبلیغاتی است كه از منبعی بیهویتی منتشر میشود(منبع انتشار، هیچ هویتی برای خود مشخص نمیكند). قابلیتهای آن عبارت است از:
1- اگر تبلیغات خاكستری، ماهرانه بكار گرفته شود میتواند با پرهیز از برچسب?تبلیغات دشمن? خوردن، مقبولیت كسب كند.
2- میتواند بدون تأثیر مخرب بر حیثیت منتشر كننده، از تمهای احساسی استفاده كند.
3- تبلیغات خاكستری میتواند بدون شناخته شدن منبع، از تمهای جدیدی كه بر آسیبپذیریهای مشخص دشمن مبتنی هستند نقش بالون اختیار(Ttial balloon) را بازی كند.
محدودیتهی تبلیغات خاكستری عبارت است از:
1- این تبلیغات به دلیل آنكه مجبور است هم سرچشمه خود را اسرارآمیز نگهدارد و هم اعتبار خود را حفظ كند، دچار محدودیت است.
2- تبلیغات خاكستری در برابر تحلیلهای درازمدتی كه دشمن از محتوای نیت آن بعمل میآورد آسیبپذیر بوده و بدین طریق، تأثیر خود را از دست میدهد. بنابراین، در مقایسه با دیگر انواع تبلیغات، در مقابل یك ضد تبلیغ مؤثر، آسیب پذیرتر است.
تقسیم بندی نوع سوم عبارتست از: 1- جنگ روانی 2- اقدامات روانی
1- جنگ روانی: جنگ روانی (psychological Warfare/Psywar) عبارت است از استفاده طراحی شده از تبلیغات و سایر اقدامات در زمان جنگ یا وضعیت فوق العاده، به منظور اصلی تأثیرگذاری بر افكار، هیجانات، نگرشها و رفتار گروههای دوست، دشمن و بیطرف به گونهای كه از تحقق اهداف و مقاصد ملی پشتیبانی شود.
2- اقدامات روانی: اقدامات روانی(psychological actions /psyop) عبارت است از آن دسته از اقداماتی كه در زمان صلح یا در مناطق خارج از صحنه نظامی فعال جنگ انجام میشود و به منظور تأثیرگذاری بر هیجانات، نگرشها یا رفتار گروههای خارجی طراحی و اجرا میگردد، به گونهای كه زمینه ساز تحقق مقاصد و خطمشیهای دولت باشد.
موضوعات مرتبط: نظامی